CỘT CÂY SỐ 0 CỦA HUNGARY

Bởi lẽ, bên trái quảng trường, ngay sau bến xe buýt, tại lùm cây phía sau một bốt điện thoại, là cột cây số 0 của Hungary. Cột cây số đặc biệt này được đánh dấu bởi một bức tượng, mỗi thời một khác, và cứ mỗi lần "thay hình đổi dạng" lại là một lần nước Hung có những biến đổi trong lịch sử và chính trị.

Việc dựng một cột cây số 0 không phải là điều mới, cũng không phải "sáng kiến" đặc thù của Hung: từ thời cổ đại La Mã, điểm xuất phát của các con đường quốc lộ đã được đánh dấu trọng thể bằng một cột cây số 0 như thế. Tại Hungary, thời xưa, cột cây số 0 được đặt tại ngay trước Hoàng Thành (trên thành Vár), nhưng sau khi xây xong cầu Lánc-híd (1849) biểu tượng này được mang xuống cạnh cầu, và rồi bị... mất tích.

Bức tượng chính thức đầu tiên đánh dấu điểm xuất phát của những tuyến đường chính từ Budapest được dựng năm 1932, tại quảng trường Clarc Ádám, khắc hình Thánh mẫu vinh quang, gợi nhớ hình dạng một cột cây số trên đường quốc lộ. Hàng chữ trên bệ tượng cũng cho thấy điều đó: "Điểm xuất phát của các đường quốc lộ Hungary. 0 km. Dựng: Câu lạc bộ Xe hơi Hung. 1932". Ba mặt của bệ tượng có hình nổi của một khách bộ hành, một người đánh xe ngựa và một người lái xe.

Bức tượng này bị phá hủy trong Đệ nhị Thế chiến, vì vậy nhà điêu khắc Molnár László đã tạc một bức tượng khác bằng đá vôi cao 2m - hình một công nhân hướng tầm mắt về nơi xa xăm - và đặt tại chỗ cũ, bên lề quảng trường Clarc Ádám, vào năm 1953. Bức tượng này giờ vẫn còn, nhưng từ năm 1974 nó được chuyển đến góc đường Szabadság và Baross (Quận XVII, Budapest).

Tuy nhiên, không phải chờ đợi lâu, năm 1975, bức tượng thứ ba - biểu tượng của cột cây số 0 - được dựng ngay trong năm sau (1975) và đến giờ, vẫn ở nơi đó. Bức tượng đá vôi cao 3m ấy được đặt trên một bệ cao 0,8m, đơn giản là hình tượng của một số 0, trên bệ đề vỏn vẹn 2 chữ: KM (ki-lô-mét). Đó là tác phẩm của nhà tạc tượng Borsos Miklós (1906-1990).