GHI CHÉP ĐAN MẠCH

Trước tượng văn hào H. C. Andersen

* Từ truyện cổ tích

Du khách đến Đan Mạch, nếu không phải là tất cả thì cũng đại đa số, mang theo hình ảnh những chuyện thần tiên của văn hào H. C. Andersen. Pho tượng Nàng Tiên Cá nhìn xuống vịnh Oresund, theo một truyện cổ tích cùng tên của Andersen, đã trở thành biểu tượng của Đan Mạch và là bức tượng được chụp hình nhiều nhất thế giới. Luôn đầy ắp những ấn tượng của Andersen, Đan Mạch  đang nhộn nhịp những hoạt động chuẩn bị cho kỷ niệm 200 năm ngày sinh của ông (vào năm 2005) trên quy mô toàn thế giới. Gần Bảo tàng thành phố Odense, quê hương ông, một bảo tàng H.C Andersen hoàn toàn mới sẽ được khánh thành vào mùa hè năm sau. Ông Gustav, một chuyên gia văn hóa, đã đưa tôi xem quyển "Truyện Andexen" (Nhà xuất bản Văn học, Hà Nội 1986) và một quyển bìa cứng, nhiều tranh minh họa, nặng tay hơn bằng tiếng Hung: "Andersen meséi" (Rozsnyai Károlyi Kiadás, Budapest 1906). Bảo tàng có trưng bày các truyện của Andersen đã được dịch ra 145 ngôn ngữ. Ông Gustav cũng cho biết: bảo tàng đang tiến hành số hóa và sẽ đưa lên mạng các sách này, để "trẻ em khắp thế giới sẽ được xem trực tuyến bằng chính tiếng mẹ đẻ của mình". Biết tôi vừa ở Nhật, ông vui vẻ khoe: đầu tháng Tám tới, ông sẽ đi Tokyo, tham gia chương trình dựng lên những cảnh tượng theo đúng những tình huống trong các mẩu truyện tại Trung tâm Andersen ở Cung thiếu nhi Fanabashi. Trung tâm này dự định mở cửa đầu năm 2005, có khả năng đón 500 nghìn cháu trong một năm.

* Một ngày thăm Copenhagen

Bạn có thể mục kích những danh thắng đặc trưng ở thủ đô Copenhagen trong chỉ một ngày đi bộ. Chính ưu thế "tất cả trong tầm tay"- mọi thứ đều có thể trong bán kính 1-1,5 km - đã tạo cho Copenhagen trở thành một thủ đô hấp dẫn để tổ chức các hội thảo, hội nghị khoa học quốc tế. Từ sân bay quốc tế đang được mở rộng, chỉ sau 15 phút, tầu tốc hành đưa bạn đến ga Trung tâm. Nhà ga với những cung xà sơn xẫm đỏ thoáng trông như khoang một con tầu úp ngược. Ra khỏi cửa Đông nhà ga, bên kia đường đã là Công viên vui Tivoli khánh thành tháng 8-1843; tính đến cuối năm 2001, đã đón hơn 300 triệu lượt khách.

Trải dài cạnh Công viên là Khu Bảo tàng tượng Glyptotek, nhìn ra Đại lộ H. C. Andersen. Bước dọc đại lộ, cùng phía Tivoli là Bảo tàng sáp Tussaud mở cửa từ năm 1894. Bạn sẽ không khỏi sững người khi vừa bước vào cửa đã thấy Vua Hề Charles Chaplin y như thật đang ngả mũ chào. Xem Bảo tàng, bạn như được gặp gần 300 nhân vật nổi tiếng thế giới, từ Marilyin Monroe, Mao Trạch Đông đến Clinton.. trong những cảnh sắc rất ngoạn mục. Ra cửa, bên kia đại lộ sừng sững Tòa thị chính thủ đô nằm trong một khuôn viên rộng hơn 7.000 m2, với tháp chuông cao 106 m. Từ trên vọng lầu, bạn sẽ thấy toàn cảnh thủ đô trải dài theo bờ biển. May mắn gặp đúng lúc bầu trời quang mây, bạn có thể nhìn rõ ở ngoài biển xa, những dãy phong điện gồm các hàng 15-20 cột trắng, trên đỉnh mỗi cột có ba cánh chong chóng đang quay. Hay xa hơn nữa, hình cây cầu Oresund hai tầng dài 7.845 m, (cùng với một đường hầm 4.000 m) nối liền Thụy Điển, khánh thành ngày 1-7-2000. Bạn nhớ chụp một ảnh kỷ niệm ở bức tượng Andersen ngay cạnh tòa nhà, nếu không chắc chắn bạn sẽ phải hối tiếc thật lâu. Đành rằng ở nhiều nơi còn thấy tượng ông, nhưng bức tượng ở đây là có "thần" nhất. Để "chắc ăn", bạn nên chụp luôn trước khi vào Tòa nhà, vì sau đó nhất định bạn sẽ bị cuốn hút ngay vào sự nhộn nhịp vui vẻ của các tốp nhạc, ca múa đủ sắc tộc đang sôi nổi trên quảng trường.

Tân Cảng

Dù có muốn đến mấy cái ý đồ tạm gác chuyện mua bán thì bạn cũng không thể không đến phố Stroget, ngay bên kia quảng trường. Phố này thực ra gồm 5 đoạn phố, 6 quảng trường mang tên riêng, dài tới 2 km, đã trở thành phố đi bộ từ mùa Noel năm 1962. "Giá cả hợp với mọi cỡ túi, đa phần là hàng mốt Đan Mạch, không như Váci útca nhà anh!" - anh Thiện, một Việt kiều đã đôi lần đến Budapest, giải thích khi thấy tôi ngần ngừ vì "ở Hung cả năm tôi cũng chẳng mấy khi đến Váci utca". Đúng là phố này rất nhộn nhịp cả trong các quầy hàng và cả trên đường. Nhiều quán ăn Đan, Tầu, Thổ, Ý, Pháp, Nhật... loại sang thì trên tầng lầu, bình dân ở ngay mặt phố, quảng trường. Dọc phố này cũng có nhiều bảo tàng: nhỏ như Amber Twins gồm rất nhiều mẫu vật đủ loại làm bằng hổ phách, Ripley's Museum "Tin hay không tin" độc nhất vô nhị ở châu Âu, trong 16 phòng, 1.200 m2 trưng bày toàn những cái lạ kỳ, khó tin như môi hình đĩa của một phụ nữ tộc Ubang kéo dài 75 cm... Đáng "đồng tiền bát gạo", phải kể đến Erotica Museum. Ngày mở cửa Bảo tàng đã được ghi nhận là một trong ba sự kiện nổi bật nhất trong năm 1992 của Vương quốc Đan Mạch, cùng với tuyên bố cự tuyệt Hiệp ước Maastricht, và đội tuyển Đan giành cúp vô địch bóng đá châu Âu.

* Một Châu Âu thống nhất

Dọc phố đi bộ, nhất là ở các quảng trường, các quán bia, quán ăn luôn sôi nổi suốt đến tận đêm khuya. Nhưng gắng cuốc bộ đến cuối phố, qua Quảng trường Kongens, là đến NyHavn (Tân Cảng). Cả dẫy phố là một quán bia chạy dài dọc theo con kênh xanh (được đào từ các năm 1671-1673) ra tận bờ biển. Uống bia Tuborg hay Carlsberg ở đây mới thực khoái. NyHavn là nơi hẹn hò không phải chỉ riêng của dân bản xứ. Từ khi có cầu Ôresund, dân Thụy Điển bên Malmo sang "chỉ để uống bia cho đã" ngày càng đông. Một thiên niên kỷ mới đã bắt đầu từ ngày khánh thành cây cầu xuyên quốc gia này: vùng hai bên đầu cầu với hơn 3,5 triệu dân đang trở thành trung tâm đô thị hàng đầu của Bắc Âu. Ở đây, những thách thức với "tinh thần một châu Âu thống nhất" đang đặt ra trong cuộc sống hàng ngày. Và NyHavn đã và sẽ vẫn là một quán bia châu Âu đầy quyến rủ. Đến như Andersen, sinh thời chu du khắp Âu châu, lại không quá máu bia rượu, thế mà đã từng ở đến ba căn hộ (số 18, 20 và 67) của cái phố chỉ có 71 số nhà này.

Từ bến ở kênh này, những du thuyền sẽ đưa bạn đi du ngoạn, từ ngoài khơi, chiêm ngưỡng những lâu đài của Khu vực Nhà Quốc hội, Nhà hát Opera mới đang xây đối diện với Hoàng cung, thấy Nàng Tiên Cá nhỏ bé luôn bị bao vây bởi những du khách từ khắp bốn phương. Du thuyền cũng đưa bạn ngược lên NordHavn: để thấy hình một chai bia Turbo 26 m, cao sừng sững cạnh Bảo tàng Trung tâm Thực nghiệm Khoa học mở cửa từ năm 1991 trên nền cũ nguyên là xưởng đóng chai thuộc Công ty Bia Turborg- Carlsberg.

* Người Việt: cầu đồng tồn dị

Có điều cũng lạ là giữa cảnh trời đất hữu tình này, lại vừa xem Erotica Museum, mà chỉ có sau một chầu bia Carlsberg, thế là cao đàm khoát luận được ngay, nhưng không phải về thể thao, đàn bà... mà lại tranh luận về các đề tài rất sứ mệnh. Ví như vấn đề dân Việt ta sẽ thế nào trong một châu Âu thống nhất đã khiến tất cả trở nên nghiêm trang như trong một hội thảo quốc tế. Âu cũng do còn đượm dòng máu sĩ phu Bắc Hà. Có lẽ bắt đầu từ lúc anh Thiện kể về dân Thụy Điển sang đây uống bia, dân Đan kéo sang Malmo chữa răng... Rồi dẫn câu: "Co-existence or no existence. That is question" (Piet Hein). Hay là từ lúc anh Quang, cao hứng báo là sắp tới sẽ sang Budapest dự Hội thảo về "bảo tồn văn hóa của các dân tộc thiểu số và mở rộng châu Âu" do Trường Đại học Soros tổ chức... Hơn chục nghìn người Việt đang sinh sống ở đây bởi nhiều cảnh ngộ. Cầu đồng tồn dị. Thế hệ thứ nhất đã xả thân học lại tất cả: tiếng nói, thói quen, tay nghề... để cố mà hòa nhập. Thế hệ trẻ xuất sắc ở học đường, đến Nữ hoàng đã có lời thán phục. Nhưng giữa xã hội ngày càng trở nên đa văn hóa, cạnh tranh này, ra trường, có khi thành công lại tùy thuộc ở "sở trường dân tộc", phát huy được đến đâu những bản sắc riêng biệt của tộc ta... Cần có một nhà văn hóa Việt Nam; Một làng vừa lên nhờ sứ quán hỗ trợ mời giáo viên dạy tiếng Việt từ trong nước... Toàn những mối lo của mọi nơi, mọi người. Thôi xin hẹn dịp khác.

Tượng Nàng Tiên Cá

Còn bây giờ, trời đang đẹp, cảnh thật vui. Hãy quẳng gánh lo, cùng xuống du thuyền đi thăm Nàng Tiên Cá. Vẫn còn kịp giờ lên tàu DFDS, 11 tầng cao để sáng mai chiêm ngưỡng Nhất Thiên Trụ: 141 hình hài trai gái quấn quít được khắc trên một cột đá vút cao giữa Công viên tượng nổi tiếng của Na Uy.