(NCTG) Để kết-thúc bài diễn-văn trước công-chúng Cuba hôm tuần trước, Tổng-thống Obama đã xổ một câu tiếng Tây-Ban-Nha: “Si se puede!” - dịch sát nghĩa là “Yes, it can be done!” hay “Vâng, điều ấy khả-thi!”. Đây là câu thành-ngữ nổi tiếng với một lịch-sử khá ly-kỳ.
Tổng-thống Obama phát-biểu tại Nhà Hát Lớn (“Gran Teatro”), Havana, Cuba ngày 22-3-2016 (Chip Somodevilla/Getty Images)
“Si se puede!” (phát-âm “xi xê pu-e-đê”) là khẩu-hiệu được cầu-chứng tại tòa của Liên-Hiệp Nông-Dân Đoàn-Kết (United Farm Workers, UFW) do lãnh-tụ Cesar Chavez (1927-1993) thành-lập và cầm đầu vào thập-niên 1960 để bảo-vệ quyền-lợi các nông-dân làm thuê, đa-số là người gốc Mễ.
Năm 1972, các chủ nhà vườn đầy quyền-thế tại tiểu-bang Arizona đã áp-lực cơ-quan lập-pháp ban-hành một đạo-luật không cho phép nông-dân đình-công vào những mùa gặt. Ngay lập tức, Cesar Chavez liên-lạc với Thống-đốc Jack Williams (thuộc Đảng Cộng-Hòa) và yêu cầu ông phủ-quyết đạo-luật này, nhưng ông Williams không nghe. Chavez liền bắt đầu một cuộc tuyệt-thực dài 25 ngày để phản-đối chính-quyền.
Bên cạnh ông trong những ngày đó là bà Dolores Huerta, người đồng-sáng-lập UFW. Một hôm, một số nhân-vật cao-cấp trong UFW đến bên giường bệnh cố gắng thuyết-phục Chavez ngưng tuyệt-thực, không những vì lý-do sức khỏe mà còn vì nhóm chủ vườn có quá nhiều quyền-lực. Họ nói với ông: “No, no se puede!” (Không, ta không thể làm nổi chuyện này). Bà Dolores liền trả lời: “Si, si se puede!” (Được, ta làm được việc này). Sau đó bà lấy luôn câu “Si se puede!” làm khẩu-hiệu cho phong-trào đấu-tranh.
Sau khi Cesar Chavez ngưng tuyệt-thực, UFW đã huy-động nông-dân Arizona xuống đường biểu-tình và kiếm đủ chữ-ký ép chính-quyền phải tổ-chức một cuộc bầu cử ngoại-lệ để chọn thống-đốc mới. Nhưng vì được cánh lập-pháp bao che nên ông Williams không phải từ-chức, và đạo-luật kia vẫn hiệu-lực cho tới ngày hôm nay.
Tuy nhiên, phong-trào này của UFW đã ảnh-hưởng nhiều đến các chính-sách nông-nghiệp từ đó về sau, không riêng tại Arizona mà trên khắp nước Mỹ. Trong một bài diễn-văn được người khác đọc giùm sau cuộc tuyệt-thực, ông Chavez viết: “Bi-kịch lớn nhất đời người không phải là sống để rồi chết. Bi-kịch lớn nhất là khi ta không biết thế nào là sự mãn-nguyện của một người sẵn-sàng chết để người khác được sống”.
“Si se puede!” - Tổng thống Obama chôn vùi tàn dư cuối cùng của Chiến tranh lạnh bằng chuyến viếng thăm Cuba, theo nhận định của nhiều nhà bình luận
Khi Barack Obama ra ứng-cử tổng-thống năm 2008, ông đã chuyển-ngữ câu “Si se puede!” thành “Yes, we can!” và dùng nó làm khẩu-hiệu tranh-cử. Sau hai nhiệm-kỳ đầy sóng gió, cuối cùng Tổng-thống Obama cũng đã làm được điều không mấy ai ngờ tới, đó là tái-lập bang-giao với Cuba và làm vị tổng-thống Mỹ đầu tiên sang thăm Cuba sau gần chín thập-niên. Để chấm dứt bài nói chuyện lịch-sử trước một cử-toạ trong đó có Chủ-tịch nước Raul Castro - một nhà lãnh-đạo không do dân bầu, ông Obama đã khéo-léo gửi-gắm một thông-điệp mà chắc-chắn mọi người dân Cuba (luôn cả Fidel) đều nghe rõ và ngầm hiểu:
(*) Đoạn cuối của bài phát-biểu: “Lịch-sử giữa Hoa-Kỳ và Cuba có cách-mạng, chiến-tranh, đấu-tranh, hy-sinh, ân-oán, và bây giờ là hoà-giải. Đã đến lúc chúng ta bỏ quá khứ lại sau lưng. Đã đến lúc chúng ta cùng quay hướng nhìn về tương-lai. Đây chắc chắn không phải là việc dễ và sẽ có lúc chúng ta gặp phải chướng-ngại. Công việc này sẽ đòi hỏi rất nhiều thời-gian.
Tuy nhiên, những ngày ở Cuba vừa qua cho phép tôi đặt niềm tin và hy-vọng vào nhân-dân Cuba. Chúng ta có thể đồng-hành như bạn, như láng giềng, và như người thân trong gia-đình.
(NCTG) “Lần đầu tiên tôi thấy hơi thở của mình, sự hiện diện của mình trong cái công việc nhỏ bé đó mà không nghĩ tới bất kỳ điều gì khác. Thật là vi...
(NCTG) Tình hình dịch bệnh cũng không thuận lợi cho các cặp đang yêu: theo một khảo sát được thực hiện với ứng dụng nghiên cứu thị trường Opinio, hầu...
