Đọc
bài phỏng vấn Giáo sư Văn Như Cương trên tờ “Kiến thức” về việc du học sinh (DHS) không muốn về nước, tôi thấy không thể không trao đổi với Giáo sư.
Thưa Giáo sư,
Tôi cũng đã từng là DHS, học bổng Tiến sĩ của Đại học Tổng hợp New South Wales, Úc và đã về nước sau khi học xong năm 2000.
Trong bài viết, Giáo sư phê phán cả những DHS đi học bằng tiền cá nhân (không kinh phí nhà nước), sau đó ở lại nước ngoài, rằng: “
Họ nên nhớ... trước khi có cuộc sống như bây giờ, bao nhiêu thế hệ người Việt đã hi sinh xương máu để có cuộc sống cho chúng ta như ngày hôm nay. Mỗi công dân phải luôn có ý thức với đất nước, với dân tộc, có ý thức xây dựng đất nước Việt Nam phát triển, tốt đẹp thì không nên nói như thế”.
Giáo sư còn viện dẫn thời trước, Bác Hồ đã đưa được bao nhiều trí thức về nước phục vụ, và đặt câu hỏi nếu những trí thức thời đó cũng nghĩ như DHS hiện nay thì làm sao “
góp phần tạo nên chiến thắng của chúng ta”.
Giáo sư nói không sai nhưng Giáo sư nói không đủ và chính vì cái không đủ đấy nên cái không sai lại thành sai.
Giáo sư chắc còn nhớ môi trường Việt Nam những năm Bác Hồ kêu gọi trí thức về xây dựng đất nước hoàn toàn khác với bây giờ? Trí thức về lúc đó là được dùng, được cống hiến. Còn hiện nay? Cái này thì chẳng cần đi sâu ai cũng thấy, có thể chỉ có Giáo sư là không thấy chăng?!
Điểm thứ hai, khi phóng viên hỏi có cần cơ chế chính sách để thu hút du học sinh về không thì Giáo sư trả lời ngay và luôn là “rất khó”! Dạ thưa Giáo sư, nếu không có cơ chế chính sách mà chỉ kêu gọi suông thì chúng ta lại mắc bệnh duy ý chí.
Trung Quốc có cơ chế rất gần với ta nhưng họ có chính sách rõ ràng và cụ thể trong vấn đề này đấy, thưa Giáo sư. Và chính vì thế nên họ hút được chất xám: không phải chỉ Hoa kiều mà cả người nước ngoài cũng về Trung Quốc.
Vậy để giải bài toán tại sao DHS không trở về, chúng ta phải tạo cơ chế chính sách để thu hút họ về nước chứ không phải là đẩy họ đi. Chỗ đáng góp ý là chỗ khác chứ không phải là ở cá nhân những DHS chọn con đường không về sau khi tốt nghiệp.
Tôi biết, nhiều em DHS còn yêu nước hơn chúng ta tưởng và họ không sai khi họ nói họ ở lại thì giúp đất nước nhiều hơn là họ về. Tiền họ gửi về giúp gia đình, họ hàng là chính giúp đất nước đấy.
Trung Quốc cũng làm như vậy khi họ chưa có chế độ đãi ngộ DHS về nước. Họ không ép ngay cả DHS đi học bằng tiền của nhà nước về nước đâu, thưa Giáo sư.
Là người có uy tín, Giáo sư cần thận trọng hơn với lời phê bình của mình.
