VỀ CHUYẾN THĂM LỊCH SỬ HUNGARY CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH CÁCH ĐÂY NỬA THẾ KỶ

Lời Tòa soạn: Ngày 19-5-2004, đúng vào kỷ niệm ngày sinh lần thứ 114 của chủ tịch Hồ Chí Minh, nhiều bà con Việt Nam tại Hungary đã đón mừng chủ tịch Trần Đức Lương trong chuyến thăm chính thức nước này. Tuy nhiên, có lẽ không nhiều người biết rằng trước đó 47 năm, nhân dân Hungary cũng đã nồng nhiệt đón chào Hồ Chủ tịch và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam. Xin giới thiệu với bạn đọc vài nét về chuyến thăm đó, qua những tư liệu trên báo chí Hung đương thời, âu cũng là một cách "ôn cố tri tân" (BBT).

Nền móng vững chắc cho mối quan hệ trở thành truyền thống

Sân bay Quốc tế Ferihegy (nay là Sân bay 1) thứ Năm, ngày 1-8-1957, đã tưng bừng, rợp cờ hoa và những băng màu đỏ viết những lời chào mừng bằng hai thứ tiếng Hung - Việt. Các báo lớn đều đăng những dòng tít chạy dài suốt trang nhất: "Thân ái chào mừng những vị khách quý của chúng ta! Szeretettel üdvözöljük kedves vendégeinket!"

Báo chí Hung viết về chuyến thăm chính thức của phái đoàn Việt Nam

Từ sáng sớm, hàng nghìn công nhân, sinh viên và các cháu thiếu niên khăn quàng xanh trên vai đã tụ tập chỉnh tề, hồi hộp đón chờ. Đúng 13 giờ 34 phút, hai chuyên cơ chở Đoàn lãnh đạo nhà nước Việt Nam hạ cánh, sau hơn 2 giờ bay từ Sân bay Schönefeld (Đức). Thứ trưởng Szarka Károly và ông Csatorday, trưởng phòng Lễ tân Bộ Ngoại giao Hungary, trước đó đã bay sang tận Berlin để đón và tháp tùng Đoàn. Cả phi trưòng đã bừng lên với lời chào mừng nồng nhiệt "Éljen! Éljen!" (Muôn năm) khi chủ tịch Hồ Chí Minh xuất hiện trước cửa máy bay. Các nhà lãnh đạo cao nhất của Hung đã ra tận chân cầu thang máy bay, thân mật đón Đoàn Việt Nam.

Trên suốt đường từ Sân bay về trung tâm thành phố, hàng chục nghìn cư dân Budapest đã phấn khởi chào mừng chủ tịch Hồ Chí Minh và những quý khách đến từ Việt Mam, một đất nước còn quá xa lạ đối với họ, song đã trở thành huyền thoại về gương hy sinh và lòng quả cảm bởi cuộc kháng chiến 9 năm và chiến thắng Điện Biên Phủ lẫy lừng.

Ngay chiều 1-8, cuộc Hội đàm chính thức lần đầu tiên giữa những lãnh tụ cao nhất của hai nhà nước Việt - Hung đã diễn ra trong bầu không khí thắm tình hữu nghị anh em. Hội đàm này đã đặt nền móng vững chắc cho quan hệ sâu sắc, phong phú, và luôn phát triển của hai quốc gia, hai dân tộc, đã trở thành truyền thống tốt đẹp trong suốt nhiều thập kỷ sau đó.

Tối thứ Năm, tại Cung Văn hóa Quân đội, đoàn Ca vũ kịch Quốc gia Hung đã biểu diễn chào mừng Đoàn với vở ca kịch "Tráng sĩ János" (János vitéz)  nổi tiếng của Hung.

Đất nước tươi đẹp, hiếu khách

Sáng thứ Sáu ngày 2-8, Đoàn đã đến thăm Nhà máy Liên hợp Bóng đèn (Egyesült Izzó Gyár). Hồ Chủ tịch và các quý khách Việt Nam không chỉ chăm chú quan sát những dây chuyền công nghệ hiện đại, chế tạo các loại bóng đèn điện dân dụng, mà còn rất quan tâm đến đời sống công nhân qua việc tới thăm Nhà mẫu giáo, nằm ngay cạnh khuôn viên rộng lớn của nhà máy.

Tựa đề song ngữ trang trọng trên trang nhất của "Tự do Nhân dân" về chuyến đi của chủ tịch Hồ Chí Minh

Sau khi đặt vòng hoa tưởng niệm tại Quảng trường Những người anh hùng, lễ ký Hiệp định Hợp tác Văn hóa - Giáo dục Việt - Hung đã được long trọng tiến hành: ông Hoàng Minh Giám, bộ trưởng Bộ Văn hóa Việt Nam và ông Kállai Gyula, bộ trưởng Bộ Giáo dục Hungary, thay mặt Chính phủ hai nước, đã ký Hiệp định trước sự chứng kiến của nhiều lãnh đạo cao cấp Việt Nam và Hungary.

Chiều 2-8, một cuộc mít-tinh lớn đã được tổ chức tại Cung Thể thao Thủ đô: toàn thể hội trường đã bật đứng dậy với những tràng vỗ tay kéo dài, hân hoan vui mừng khi chủ tịch Hồ Chí Minh cùng chủ tịch Dobi István bước lên diễn đàn. Chủ tịch Dobi István đã chủ trì đại tiệc chiêu đãi các vị khách quý Việt Nam vào buổi trưa ngày 2-8, với các món đặc sản Hung, tại phòng Vadászterem (Phòng những người đi săn), một phòng đẹp, ấn tượng bậc nhất của tòa nhà Quốc hội Hung nổi tiếng, lớn nhất châu Âu.

Ngày 3-8, thứ Bảy (thời đó, thứ Bảy vẫn chưa phải là ngày nghỉ), chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Đoàn đã có một chuyến du lịch lý thú, đầy ấn tượng ở vùng tả ngạn sông Duna xinh đẹp. Mở đầu với chuyến đến thăm Hợp tác xã nông nghiệp Vörösmarty, các xã viên đã tiếp đón nồng nhiệt Đoàn với những món đặc sản của Hung (rượu mạnh, thịt kho cay với ớt...). Thay vì thăm cánh đồng tăng sản như Ban chủ nhiệm Hợp tác xã đã bố trí trong chương trình, Hồ Chủ tịch và Đoàn đã vào thăm một số gia đình xã viên (ngày nay, con cháu ông bà Tóth László, một xã viên thời ấy, còn rất trân trọng những tấm hình cắt ra từ các tờ báo về hình ảnh chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm gia đình, cảnh bà cụ Tóth giới thiệu với Bác ngăn tủ đầy ắp đồ ăn...). Rời Hợp tác xã, Đoàn đã đến thăm thành phố Siofok xinh đẹp và du thuyền nhiều giờ trên hồ Balaton; tối nghỉ tại thị trấn Aligán, thưởng thức món xúp cá (halászlé) nổi tiếng và vũ điệu csárdás vui nhộn, tràn đầy sức sống.

Viszontlátásra!

Chủ nhật ngày 4-8, từ Balaton, Hồ Chủ tịch cùng các vị khách Việt Nam đã đến thăm trại hè Csillebérc của các cháu thiếu niên Hung. Cô phụ trách Kõmüves Ági đã nói bằng tiếng Việt lời chúc mừng rất xúc động. Hàng trăm thiếu niên xinh đẹp, vui tươi, rạng rỡ vây quanh chủ tịch Hồ Chí Minh, giới thiệu những trò chơi hấp dẫn và món xúp lửa trại.

Chủ tịch Hồ Chí Minh (1967) - Ảnh: Pálfai Gábor (phóng viên nhiếp ảnh, trưởng BBT ảnh và trưởng Ban Lưu trữ ảnh của Hãng Thông tấn Hungary MTI)

Tối 4-8, tại Cung Mùa hè của Bộ Tổng tư lệnh Quân đội Hung, đại tiệc lớn tiễn Đoàn đã được tổ chức với sự hiện diện của đầy đủ các vị lãnh đạo tối cao và nhiều nhân sĩ nổi tiếng của Hung. Tại đây, cũng như trong 4 ngày qua, các vị khách quý Việt Nam đã có dịp tiếp xúc thân mật với nhiều bạn bè Hung và quốc tế. Những ấn tượng và kỷ niệm sâu sắc về chuyến viếng thăm của phái đoàn Hồ Chí Minh đã là nguồn cảm hứng đặc biệt, khơi nên và làm phát triển những tình cảm thân thiết của nhiều nhà văn hóa, nhà giáo, nhà khoa học... Hung đối với đất nước, dân tộc Việt Nam, mãi đến tận hôm nay!

Sáng thứ Hai ngày 5-8, Sân bay Quốc tế Ferihegy và những đại lộ Budapest vẫn tưng bừng cờ hoa. Buổi tiễn các vị khách Việt Nam thật long trọng và cảm động. Đúng 9 giờ 30, trong tiếng quân nhạc hùng tráng, sau bản "Hành khúc Rákóczi" (Rákóczi induló), Quốc ca hai nước đã được cử hành trọng thể. Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫy chào hàng nghìn người Hung có mặt trên sân bay và nói bằng tiếng Hung lời tạm biệt "Köszönöm és viszont látásra!" (Cám ơn các bạn và hẹn gặp lại!)

Quốc kỳ Việt - Hung tung bay trước Phủ Tổng thống (Budapest, 19-5-2004) - Ảnh: Trương Đức (NCTG)

Ngày "gặp lại" ấy giữa các vị lãnh đạo tối cao Việt Nam và Hungary, đã diễn ra trên đất Hung vào đúng kỷ niệm 114 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, 19-5-2004!