Nhật thực toàn phần tại Hungary tháng 8-1999 - Ảnh: Internet
Hungary là một trong những nước có nhiều vùng nằm trong khu vực có thể quan sát trọn vẹn nhật thực toàn phần ngày 11-8-1999, nên không phải ngẫu nhiên mà mọi người rất chờ đón sự kiện này. Vào những ngày cuối, các ga xe hỏa, ga điện ngầm chật ních khách từ thập phương đổ lại, đặc biệt, rất nhiều khách du lịch - dân Việt thường gọi là “du lịch bụi” - từ các nước châu Âu qua Hungary, mang theo túi ngủ và đồ dùng cá nhân, để xem nhật thực lần này.
Vùng hồ Balaton vốn là nơi thu hút rất đông khách du lịch ở Hungary, nay lại cũng là nơi có thể quan sát được rất rõ nhật thực toàn phần. Từ đầu năm nay, các khách sạn, nhà trọ... đã không còn một chỗ trống nào cho ngày 11-8 này. Siófok, thành phố nhỏ nằm ở trung tâm vùng Balaton, dự tính sẽ có 250 ngàn khách du lịch đến chỉ với mục đích ngắm kỳ nhật thực. Nước Hungary có xấp xỉ 10 triệu dân, vậy mà nhân kỳ nhật thực này ước tính sẽ có 5-6 triệu du khách qua vùng Balaton và một số tỉnh lân cận.
Chính phủ Hungary cũng bỏ ra nhiều tiền để tuyên truyền cho ngày 11-8. Đài, báo và các phương tiện thông tin đại chúng không ngớt cổ động nhân dân dùng kính bảo vệ mắt khi nhìn nhật thực (một ví dụ thường được đưa ra: cách đây hơn 150 năm, vào tháng 7-1842, đại thi hào Hungary Petőfi Sándor đã bị mù lòa khi ông ngắm nhật thực bằng mắt thường). Nhiều nơi, người ta tổ chức phát kính cho trẻ em nhỏ tuổi.
Nhiều thông tin cũng được đưa ra về những ảnh hưởng có thể có của nhật thực đối với tâm, sinh lý con người và động vật, để mọi người có những biện pháp đề phòng cần thiết, ví dụ như khi lái xe đường dài, v.v... Đặc biệt, mạng lưới cảnh sát được tăng cường gấp rút, nhất là ở những khu vực có nhiều khách du lịch ở vùng Balaton, để đảm bảo an ninh và đề phòng nạn trộm cắp có thể xảy ra trong mấy giờ diễn ra nhật thực.
Ngoài ra, rất nhiều hoạt động văn hóa, giải trí cũng được tổ chức trên khắp miền đất nước. Trong số đó, cần nhắc tới Đảo Sinh viên (Diák-sziget), một liên hoan văn hóa, ca nhạc ngoài trời thuộc loại lớn nhất Châu Âu, diễn ra trong vòng hàng chục ngày, thu hút mấy trăm ngàn người từ nhiều nước. Nước Hung hy vọng với kỳ nhật thực này, họ sẽ bù đắp được những thiệt hại do cuộc chiến Nam Tư và thời tiết khắc nghiệt gây ra đối với ngành du lịch, vốn là một ngành phát triển rất mạnh ở Hungary.
*
Sự chờ đợi trong những ngày cuối ở Hungary ngày càng trở nên “nóng bỏng”. Từ đầu tuần, đã có thể thấy sự “rã đám” trong các công sở. Mặc dù 11-8 không phải là ngày nghỉ ở Hung nhưng nhiều cơ quan đã tuyên bố cho người lao động nghỉ việc - thậm chí, một số nhà máy còn phát kính bảo vệ và tổ chức cho công nhân đi xem nhật thực. Ngay một vài cơ quan lớn của nhà nước, như Sở Địa chính, cũng cho nhân viên nghỉ việc trong dịp này.
Có dịp ra các nhà ga xe hỏa ở thủ đô Budapest ngày hôm qua, tôi được chứng kiến một cảnh tượng chưa từng thấy ở Hungary: tất cả các quầy bán vé đều mở và làm việc hết tốc lực, nhưng trước mỗi quầy vẫn có những hàng rồng rắn dài mấy chục mét! Có nhiều vụ xô xát, ẩu đả xảy ra để tranh dành vé, chỗ trên các ga đường sắt. Ngành Đường sắt phải tổ chức thêm 28 chuyến tàu thường và 16 chuyến đặc biệt đến những vùng nằm trong giải có thể quan sát được nhật thực toàn phần, để phục vụ mọi người vào giờ phút cuối.
Tình hình giao thông đường bộ còn “gay go” hơn nữa. Trên các đường quốc lộ, nạn tắc đường khá trầm trọng: trước một số ngã tư quan trọng, những đoàn xe hơi dài hàng chục cây số chờ đợi dưới trời nóng đổ lửa. Các viên chức ngành Giao thông đề nghị những ai còn muốn lên đường vào sáng sớm hôm nay, đừng dùng phương tiện xe hơi, vì chắc chắn họ sẽ không tới đích! Hãng Hàng không Hungary MALÉV tổ chức một số chuyến bay đặc biệt vào đúng thời điểm diễm ra nhật thực, để các du khách hiếu kỳ có thể quan sát nhật thực ở khoảng cách “gần hơn”, nhưng tất nhiên là không phải ai cũng đủ tiền để dùng phương tiện “giao thông” này!
Như đã nói, chính quyền Hungary thường xuyên đưa ra những thông tin về một số ảnh hưởng có thể có của nhật thực đối với tâm, sinh lý con người và động vật. Các chính quyền địa phương yêu cầu mọi người nhốt mèo, chó..., hoặc ít nhất cũng đeo giỏ cho chúng để tránh những biểu hiện bất thường khi nhật thực diễn ra. Những ai đi đường xa, được đề nghị phải hết sức đề phòng hươu, nai và những thú hoang dọc đường. Tuy nhiên, không có biện pháp nào bắt buộc đối với mọi người, vì đây được coi là vấn đề cá nhân.
“Chiến dịch” cổ vũ dùng kính bảo vệ mắt khi xem nhật thực, vẫn được tiếp tục cho đến giờ này. Một phụ nữ Hung bị mù vào kỳ nhật thực (bán phần) cách đây ba chục năm, là người “chủ đạo” của chiến dịch này. Tuy nhiên, ngành Y tế cũng tính đến trường hợp sẽ có hàng ngàn, thậm chí hàng vạn người “bủa vây” phòng khám nhãn khoa trong và sau thời gian nhật thực, nên hoạt động cấp cứu và y tế thông thường được tăng cường.
Ở một số vùng quê, người dân còn dùng kính hàn để xem nhật thực, hoặc họ theo phương pháp “tự nhiên” là nhìn mặt trời qua sự phản chiếu trong một chậu nước, mặc dù các bác sĩ cho rằng cả hai cách này đều khá nguy hiểm và không đảm bảo.
Mặc dù cũng có vài lời tiên đoán cho rằng “
nhật thực là mở đầu của ngày tận thế”, “
nhật thực là ngày quỷ Satan được thụ thai và chín tháng sau (tháng 5-2000), chính con quỷ này sẽ tiêu hủy thế giới”, hay “
sinh ra đúng vào dịp nhật thực toàn phần là những người sẽ xây dựng một thế giới mới sau ngày tận thế”, v.v..., đa số dân Hung không tin và không coi ngày nhật thực lần này có một ý nghĩa thần bí nào. Đại đa số chỉ thấy đây là một hiện tượng tự nhiên hiếm có trong đời (theo tính toán, lần nhật thực toàn phần gần nhất sẽ diễn ra ở Hung hơn 80 năm sau, năm 2081!)
Vùng Balaton, trung tâm của giải nhật thực, là nơi có đông khách vãng lai nhất. Có tới hơn 350 ngàn người đến thành phố Siófok ở trung tâm Balaton, tức là hơn hàng trăm ngàn so với con số dự tính cách đây hai ngày. Trong thành phố nhỏ này, không còn một chỗ trống cho người đi xe hơi: những ai lên đường vào sáng sớm hôm nay đều không vào được trung tâm Siófok. Hãng Giao thông Đường sông của Hungary cho biết tất cả các phương tiện giao thông đường thủy, kể cả xe đạp nước, xuồng máy, thuyền buồm..., đều đã được đặt thuê từ nhiều ngày trước.
Nhiều chuyến du ngoạn trên hồ Balaton được tổ chức với những chiếc tàu thủy lớn, có vài ngàn chỗ ngồi. Các bãi tắm đều đông nghịt người, ai nấy phải dùng túi ngủ, vải trải đất... để chiếm những chỗ tốt bên bờ hồ. Nhiều người dự định sẽ ngâm mình trong nước, hoặc đi thuyền buồm ra giữa hồ Balaton, để từ đó ngắm nhật thực, mặc dù Nha Khí tượng Thủy văn Hungary dự đoán có thể có bão và gió to ở vùng ven hồ Balaton.
Nhật thực cũng là một dịp tốt để các hãng thương mại có điều kiện quảng cáo. Bưu điện Hungary ra một loại thẻ (card) đặc biệt, có thể dùng như kính bảo vệ khi xem nhật thực. Ngoài ra, trong vòng 8 phút (từ 12h47 đến 12h55, khi nhật thực toàn phần diễn ra ở Hungary), có thể gọi điện thoại miễn phí trong nội địa và có thể đặt mắc đường dây điện thoại với giá tượng trưng là 4 USD, thay vì 100 USD như thường lệ.
Các cửa hàng McDonalds cũng mở đợt phát kính cho trẻ em. Một hãng bia lớn đặt ra 100 ngàn lon bia để phát cho người xem, trong trường hợp nếu thời tiết xấu và không thể quan sát tốt nhật thực ở Hungary. Tuy nhiên, ngoài những hãng tư nhân thì nhà nước Hung không có chương trình quảng cáo đặc biệt cho ngày 11-8 và một số đảng phái đối lập đã lên tiếng chỉ trích chính phủ vì việc này.
Đối với người Việt làm nghề kinh doanh ở Hung, ngày diễn ra nhật thực có lẽ chỉ là một cái cớ để họ có thể nghỉ việc mà không phải tiếc rẻ, không sợ bị “mất khách”. Nhiều người có quầy bán ở vùng Balaton, thời gian này làm việc từ sáng sớm đến tối mịt, mỗi ngày hầu như chỉ ngả lưng ba, bốn tiếng, để phục vụ khách du lịch. Đa số còn tỏ ý tiếc rẻ “
tại sao nhật thực lại không vào tháng 5 hay tháng 10 chẳng hạn, khi Balaton ít khách, vì đằng nào tháng 8 cũng là thời gian tốt nhất đối với dân kinh doanh ở Balaton”.
Hôm qua, Khí tượng Hungary báo tin có một luồng không khí lạnh tràn qua Châu Âu và có ảnh hưởng đến thời tiết nước Hung, khiến nhiều người đã tỏ ra lo ngại. Tuy nhiên, mặc dù sáng nay một số tỉnh ở Hung có mưa và gió, nhưng đến đúng thời gian nhật thực, đa số các vùng ở ngang nước Hungary - nơi có thể quan sát nhật thực toàn phần một cách rõ nhất và dài nhất - đều có thời tiết rất tốt. Ở thủ đô Budapest, nhiều người lên một số đỉnh núi cao ở phần bên Buda vì từ đó có thể quan sát rất rõ nhật thực.
Đúng vào hồi 12h47 phút, khi nhật thực toàn phần bắt đầu ở vùng Balaton, Thủ tướng Hung Orban Viktor cùng gia đình cũng đi xuồng máy đến trung tâm vùng này theo lời mời của vị thị trưởng thành phố, để ngắm nhật thực. Vào những giây phút này, các đám đông vẫn tập trung ở Balaton để tham gia những đại nhạc hội lớn, có nội dung liên quan đến ngày nhật thực 11-8.
(*) Bài viết đã đăng trên RFI.
