Cùng nhà văn Bùi Ngọc Tấn (Hải Phòng, 2012)
Tôi biết đến
nhà văn Bùi Ngọc Tấn qua “Chuyện Kể Năm 2000”: tôi mua bản in lậu ở phố Nguyễn Xí, sau khi có tin rộ lên cuốn truyện bị cấm.
Cuốn sách bị thu hồi là điều rất dễ hiểu, vì nó mô cảnh người tù ở miền Bắc thời gian 1968-1973 bị đưa vào cảnh khốn cùng cả về tinh thần lẩn thể xác như thế nào. Tác giả Bùi Ngọc Tấn đã viết cuốn tiểu thuyết như một tự truyện về cuộc đời mình, về những đắng cay tác giả phải chịu đựng, khi bỗng nhiên một ngày, chẳng hiểu vì lý do gì, ông bị qui tội phản động, trở thành tù chính trị không án.
Bùi Ngọc Tấn là người đầu tiên giúp tôi biết suy nghĩ thấu đáo về tự do, về quyền được sống, được suy nghĩ độc lập, khác với những gì tôi được học trong trường học. Môi trường sống và làm việc của tôi tương đối thuần khiết, cũng với những bạn bè đồng nghiệp có chung nền tảng học vấn, nên suy nghĩ tương đối ngây thơ, đơn giản và một chiều. Qua từng trang viết thấm đẫm hình ảnh, ông đã cho tôi trải nghiệm cảnh ngục tù, khi thân phận con người trong xã hội toàn trị được ví với “tù ngoại trú” hay “tù nội trú”: không ai là công dân tự do, tất cả chúng ta, với những suy nghĩ độc lập và ý kiến khác chiều, đều là kẻ tội phạm tiềm năng của xã hội toàn trị.
“Chuyện Kể Năm 2000” đã khiến tôi không ngủ được trong nhiều đêm, tôi ám ảnh đọc từng trang viết, phẫn uất, nghẹn ngào, căm thù và bất lực. Chỉ bằng một cuốn sách, ảo tưởng ba mươi năm của một phụ nữ ba mươi tuổi ngày đó về một xã hội tốt đẹp - được xây dựng từ những bài hát ca ngợi lãnh tụ từ thuở vỡ lòng cho đến những trang sách đầy ắp lý tưởng màu đỏ, thẫm đẫm cả tuổi sinh viên - đã thực sự sụp đổ trong tôi.
Nhưng, điều ngạc nhiên nhất đối với tôi là khi gập cuốn sách lại, những căm phẫn nghẹn ngào về chế độ xã hội dường như lại nhường chỗ cho tình yêu. Trong một bản nhạc buồn, đen tối, không lối thoát, đâu đó có những nốt nhạc tình được êm ái cất lên. Những nốt nhạc đó thách đố thực tại, mang lại hơi ấm cuộc sống; làm tình như việc khẳng định tự do không thể bị cướp đi, tự do không thể bị đánh cắp; tự do yêu, tự do làm tình như thể là sự đối chọi, phản kháng đối với xã hội toàn trị.
Những năm tháng tù tội khốn cùng ấy không cướp đi những gì đẹp đẽ nhất trong con người - yêu và được yêu. Những chương viết về tình yêu của Bùi Ngọc Tấn với người phụ nữ dịu hiền, luôn nâng niu, đi bên ông suốt chặng đường đời, hay một chút lãng mạn với người phụ nữ bí ẩn gìn giữ những trang bản thảo đánh máy của ông là minh chứng về tình yêu như lẽ tự nhiên, đẹp giản dị, mà người ta nương náu vào đó để tìm nguồn sống trong tận cùng của khổ sở đớn đau, để có sức mạnh đối chọi với bạo lực và cường quyền.
Câu chuyện tình yêu ở chương 26 và hai chương cuối - có lẽ đấy là những chương đẹp nhất của cuốn sách. Bùi Ngọc Tấn đã nói với tôi như thế khi tôi có dịp đến thăm vợ chồng nhà văn vào cuối năm 2012. Những tháng năm ngục tù không giết chết yêu thương trong ông, mà ngược lại nó làm ông thêm yêu tự do, và tiếp tục viết như khẳng định quyền tự do của mình, mặc dù nhiều năm trong tù và khi ra khỏi ngục tù, quyền tự do ấy bị cướp đoạt.
Vợ chồng nhà văn Bùi Ngọc Tấn - Ảnh: T.L.T. (“Lao Động”)
Người phụ nữ ngày nào ngập tràn tình yêu cùng chồng tắm dưới trăng, để rồi qua năm tháng mang bao thương cảm ấp ôm người chồng, tù chính trị không án, vực anh lên qua những năm tháng đói khổ, mang đến cho anh tình yêu cuộc sống, mang đến cho anh sức mạnh để anh không ngừng chiến đấu, đặt bút hoàn thành tác phẩm để đời - “Chuyện Kể Năm 2000” - giải thiêng chế độ toàn trị ở Việt Nam, để những kẻ mù mờ như tôi sáng mắt nhìn ra sự thật. Người phụ nữ ấy hôm nay, đang nắm tay chồng, cùng ông chống bạo bệnh.
Bùi Ngọc Tấn đang bị ung thư giai đoạn cuối với nhiều đau đớn - bên ông vẫn là chị Ngọc Bích, người vợ, người bạn đời dịu dàng. Chữa bệnh là đắt đỏ, ai cũng hiểu. Nếu có thể, tôi và bạn, chúng ta hãy cùng xúm tay giúp đỡ hai kẻ yêu này, giúp họ đối mặt và vượt qua khó khăn.
(*) Mọi giúp đỡ xin gửi về:
- Tài khoản VND:
Bùi Ngọc Tấn
0031000306594 - Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Hải Phòng.
- Tài khoản USD:
Bùi Ngọc Tấn
0031370284444 - Joint Stock Commercial Bank for Foreign Trade of Viet Nam - Hai Phong Branch.
SWIFT: BFTV VNVX003
- Tài khoản EUR
Bùi Ngọc Tấn
0031140138210 - Joint Stock Commercial Bank for Foreign Trade of Viet Nam - Hai Phong Branch.
SWIFT: BFTV VNVX003
