Bể chứa khổng lổ số 10 (chụp từ trên máy bay) - Ảnh: Somogyi-Tóth Péter (GREENPEACE)
Các giám sát viên của hãng đã được nhận đầy đủ các hồ sơ của doanh nghiệp và bùn đỏ phát sinh trong quá trình tái hoạt động của nhà máy sẽ được lưu giữ trong một bể chứa chưa dùng cho đến nay, nhưng đã được cấp các giấy phép cần thiết. Được biết, máy móc đã được làm nóng từ trước đó cho quá trình tái khởi động.
MAL Zrt. là doanh nghiệp chiếm thị phần 12% của công nghiệp nhôm châu Âu, và chừng 4% của công nghiệp nhôm trên thế giới. Khủng hoảng tài chính toàn cầu nổ ra năm 2008 đã khiến tập đoàn này bị ảnh hưởng nặng nề: doanh thu của hãng trong năm 2009 chỉ còn 28,28 tỷ Ft (so với 56,36 tỷ Ft trong năm 2007). Dầu vậy, MAL Zrt. vẫn giữ được chừng 1.100 nhân viên và theo chủ tịch hãng, nếu cả cả các doanh nghiệp có liên quan, tập đoàn tạo công ăn việc làm cho chừng 3 ngàn người lao động.
80% sản phẩm của MAL Zrt. được nhằm mục tiêu xuất khẩu nên hoạt động của hãng phụ thuộc rất nhiều vào các đối tác ngoại quốc. Tính đến năm ngoái, khoản nợ của hãng cũng khá đáng kể: 18,4 tỷ Ft.
Như NCTG
đã đưa tin, 1 tuần sau khi thảm họa bùn đỏ bùng nổ, Nhà nước Hungary đã giành quyền giám sát và kiểm tra MAL Zrt. thông qua một đạo luật (chính xác hơn là một sửa đổi trong Luật Quốc phòng) được phê chuẩn với mức nhanh kỷ lục vào thứ Hai tuần này.
Mặc dù trên giấy tờ chủ sở hữu của MAL Zrt. vẫn là các doanh nhân giàu có hạng của Hungary, nhưng Ban lãnh đạo do họ cắt cử không có quyền ra bất cứ quyết định thực chất nào. Thực quyền thuộc về Đặc phái viên Chính phủ Bakondi György và ê-kíp của ông gồm 18 thành viên.
Bình luận về sự kiện này, báo chí Hungary nhắc đến một tuyên bố của Thủ tướng Orbán Viktor vào thứ Bảy tuần trước, theo đó, nhà máy sản xuất alumin trực thuộc MAL Zrt. - nơi vụ tràn bùn xảy ra - khó có thể được tái hoạt động một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, ngay sau khi MAL Zrt. rơi vào tay Nhà nước, lập tức những lo ngại của chính quyền đã tan biến!
Cũng về số phận của Tập đoàn Nhôm Hungary, việc Tòa án TP Veszprém
bác đề xuất của Viện Kiểm sát tỉnh - nhằm bắt tạm giam Giám đốc điều hành Bakonyi Zoltán để phục vụ lợi ích điều tra - đã gây nên sự kinh ngạc cho nhiều người, vì thông thường không mấy khi điều này xảy ra.
Bởi lẽ, tại Hungary, theo thông lệ, tỉ lệ bác đơn như vậy là dưới 10%, tức là trong 10 trường họp, may ra chỉ có 1 trường hợp nghi can được tại ngoại do tòa án bất đồng quan điểm với cơ quan kiểm sát (năm 2009, tỷ lệ nói trên là 6,2% tính trên toàn quốc và 7,3% ở TP Veszprém).
Trong số những quyết định hiếm hoi đó của tòa án, càng hiếm khi lý do “
không có sự tình nghi xác đáng về hành vi phạm tội” được tòa viện dẫn. Bánáti János, luật sư bào chữa cho ông Bakonyi Zoltán cũng thừa nhận điều này khi ông nhận xét: “
Chuyện này thật vô cùng hy hữu!”. Vị luật sư cựu trào nổi tiếng này cho hay, là Chủ tịch Hội Luật sư Hungary, ông chỉ nhớ một trường hợp duy nhất, khi nghi can không bị tạm giam do tòa không cho phép và sau đó được trắng án vì cuộc điều tra bị đình chỉ.
Được biết, một hội đồng gồm ba thẩm phán thuộc Tòa án tỉnh đã ngồi họp và chỉ căn cứ các hồ sơ, không triệu tập nghi can, họ đã ra quyết định bác bỏ đề xuất bắt tạm giam ông Bakonyi. Quan điểm này của tòa án cho thấy sự độc lập của họ - và không bị ảnh hưởng của dư luận - trong giai đoạn đầu của vụ án.
Trong một diễn biến có liên quan, tại Budapest, các tòa đại sứ thuộc khối ASEAN đã tổ chức quyên góp để giúp đỡ nạn nhân vụ tràn bùn. Chiều thứ Năm 14-10, đại diện các quốc gia Việt Nam, Malaysia, Indonesia, Thái Lan và Philippines đã trao một lượng thực phẩm, đồ hộp, chăn màn, xà phòng, nước khoáng... trị giá 1,5 triệu Ft cho Hội Chữ thập đỏ Hungary để chuyển tới các vùng bị bùn đỏ hủy hoại.
Quá trình quốc hữu hóa MAL Zrt.:
Ngày 5-10: Một ngày sau khi sự cố tràn bùn xảy ra, Quốc vụ khanh Bộ Bảo vệ môi trường Illés Zoltán tuyên bố tạm ngừng tức khắc hoạt động sản xuất alumin của MAL Zrt.
Ngày 9-10: Thủ tướng Orbán Viktor khẳng định về số phận của MAL Zrt.: “Vụ này sẽ được xử lý khác, không theo cách thông thường - một kỷ nguyên khác đã bắt đầu”.
Ngày 11-10: Quốc hội Hungary thông qua một dư luật cho phép nhà nước có thể giành quyền quản lý bất cứ doanh nghiệp tư nhân nào trong tình trạng khẩn cấp. Ông Bakondi György được chỉ định toàn quyền phụ trách MAL Zrt.
Ngày 12-10: Ông Bakondi György được trao quyền chỉ đạo MAL Zrt., cùng một Ban Thư ký gồm 18 giám sát viên phụ trách các vụ việc cụ thể.
