Phủ quyết khoản hỗ trợ của EU cho Ukraine: “ĐÁY CỦA CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI HUNGARY”

Với động thái nói trên, Hungary - nước vẫn được xem là “con ngựa gỗ thành Troy” của Nga ở Châu Âu - là quốc gia thành viên duy nhất của Liên Âu  đưa ra quyết định phủ quyết trong cuộc họp của các Bộ trưởng Tài chính Hội đồng Liên minh Châu Âu diễn ra vào 6/12, để ngăn chặn khoản vay tín dụng với thời hạn 35 năm mà Liên Âu muốn cam kết nhằm giúp đỡ Ukraine khắc phục ảnh hưởng của cuộc chiến.

Nhận định về điều này, chuyên gia Rácz András cho rằng, kể cả khi “bằng một phép màu nào đó, có thể giải quyết các tranh chấp giữa EU và Budapest liên quan đến hồ sơ nhà nước pháp quyền”, thì đây cũng là “đáy của đáy”, vì nước này không chỉ nói về khả năng phủ quyết như trước đây, hoặc sử dụng nó làm cơ sở để đàm phán, thậm chí dùng nó để đe dọa, mà lần này họ còn thẳng thừng phủ quyết.

“Có một số vấn đề nghiêm trọng với hành động phủ quyết này”, ông nói. Đầu tiên, động thái của Hungary không đủ mạnh, vì sẽ không thể thực sự ngăn cản Ukraine nhận tiền của EU. Liên Âu sẽ tìm giải pháp cung cấp khoản vay cho Ukraine theo cách khác, không cần sự nhất trí của tất cả các thành viên. Chính phủ Hung, như thế, đã phủ quyết theo cách mà nó thậm chí không thể gây ra thiệt hại chiến lược.

Ngoài ra, quyền phủ quyết là “một công cụ rất hiếm khi được sử dụng, rất kém lịch sự trong chính trị EU. Kinh nghiệm là các hành vi phủ quyết đối với những vấn đề thực sự quan trọng hiếm khi không kéo theo hậu quả”, vị chuyên gia nhấn mạnh và nói thêm: khi thủ tục xử lý Budapest vì vi phạm pháp quyền đang được tiến hành và số phận của nhiều tỷ Euro đang bị đe dọa, thì phủ quyết là hành vi thiếu trách nhiệm.

Bên cạnh đó, phủ quyết cũng không thể chấp nhận được về mặt đạo đức, vì một mặt nó khiến số phận của dân Ukraine trở nên nhọc nhằn hơn vì họ sẽ nhận được khoản hỗ trợ của EU chậm hơn, mặt khác, nó cũng khiến mọi việc trở nên khó khăn hơn đối với các quốc gia thành viên Liên Âu khác. Ông cũng chỉ ra rằng, việc Hungary sẵn sàng hỗ trợ tài chính cho Ukraine trên cơ sở song phương (*) chỉ là sự gây nhiễu.

Bởi lẽ, “vay trên cơ sở song phương hoạt động hoàn toàn khác với vay chung của EU”, vì các điều kiện của màn tín dụng này sẽ do chính phủ Hungary đặt ra, nên việc giải ngân, lập kế hoạch, kiểm soát, v.v... sẽ phụ thuộc vào Budapest, điều này có thể dẫn đến sự khó lường với Ukraine. Chưa kể, EU có thể tập trung các nguồn lực rẻ hơn Hungary và với khoản vay riêng của Hung, công dân Hung sẽ chịu thiệt thòi hơn.

Tuy nhiên, điều nguy hiểm nhất vẫn là, chính phủ Hungary cần sửa chữa bước đi sai lầm này chậm nhất là từ nay đến ngày 15/12 vì nếu thất bại, Liên Âu có thể không phê duyệt kế hoạch phục hồi của Hungary sau đại dịch và điều đó có nghĩa là nước Hung sẽ mất vĩnh viễn 70% khoản hỗ trợ phục hồi hậu Covid-19 đến từ Liên Âu, tức là khoảng 4 tỷ Euro. (Cho tới giờ, chỉ mình Hungary chưa nhận được gói hỗ trợ này).

 

Cũng trong buổi họp hôm nay, cả 3 vấn đề (đều liên quan tới Hungary) đều chưa được đưa ra quyết định, gồm:

- Mức thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu nhằm vào các công ty đa quốc gia lớn, dự định ở mức tối đa 15% trên toàn EU, điều bị chính phủ Hungary phản đối với lý do đề xuất này có thể gây tổn hại cho nền kinh tế Châu Âu.

- Kế hoạch phục hồi của Hungary, trị giá 5,8 tỷ Euro (2.300 tỷ Ft) của Hungary đã nói ở trên, sau khi việc phê duyệt kế hoạch này đã được Ủy ban Châu Âu khuyến nghị, đi kèm với những điều kiện nghiêm ngặt.

- Đề xuất của Ủy ban Châu Âu về việc đóng băng khoảng 7,5 tỷ Euro (chừng 3.000 tỷ Ft) là khoản hỗ trợ phát triển cho Hungary.

Đến dự cuộc họp vào buổi sáng, Bộ trưởng Tài chính Séc Zbyněk Stanjura, người chủ trì cuộc họp cho biết sẽ giải quyết tất cả những việc này trong một gói, ám chỉ Hungary chỉ có thể hy vọng EU sớm có quyết định khả quan về chuyện tiền nong nếu không phủ quyết khoản tín dụng cho Ukraine. Bởi lẽ, việc Budapest thường dùng quyền phủ quyết để “bắt bí”, “tống tiền” Liên Âu là điều đã được nhiều người nhắc tới.

Sau khi Hungary bỏ phiếu chặn khoản vay chung, ông Zbyněk Stanjura khẳng định Châu Âu muốn chuyển tiền hỗ trợ chung cho Ukraine vào đầu tháng 1/2023 và hiện họ đang xem xét các phương án thay thế. “Điều này có nghĩa là chúng tôi sẽ tìm kiếm một giải pháp được 26 quốc gia thành viên ủng hộ”, tức là sẽ không cần đợi chính phủ Hungary thay đổi lập trường, như nhận định ở phần trên của ông Rácz András.

(*) Chính phủ Hungary đã ban bố một nghị định cam kết hỗ trợ tài chính 187 triệu Euro cho Ukraine trong nỗ lực tái thiết quốc gia này. Chính quyền Hung coi khoản tiền này là phần của mình trong khoản tín dụng tổng cộng 18 tỷ Ero mà Liên Âu dự định sẽ đảm bảo cho Ukraine, nhưng Budapest muốn trao nó cho Kyiv trong khuôn khổ một thỏa thuận song phương, chứ không phải thuộc khoản tín dụng chung của EU.