TỔNG THỐNG HUNGARY TỪ CHỨC TRONG CƠN BÃO CHỈ TRÍCH CỦA CÔNG LUẬN

Bà Novák Katalin là nguyên thủ quốc gia thứ hai của Hungary từ chức, kể từ khi nước này thay đổi thể chế. Trước bà, ông Schmitt Pál, nhà vô địch Thế vận 2 lần trong môn đấu kiếm, cũng đã phải rời ghế tổng thống vào ngày 2/4/2012 sau khoảng 3 tháng bị chỉ trích và tấn công vì dính án đạo văn bằng tiến sĩ. Cần nói thêm là cả hai trường hợp hy hữu này đều diễn ra trong "kỷ nguyên Orbán Viktor", kéo dài từ năm 2010 tới nay trải qua 4 nhiệm kỳ liên tục.

Cương vị tổng thống được quy định trong bản Hiến pháp Hungary, trên nguyên tắc, phải thể hiện sự đoàn kết của dân tộc và giám sát hoạt động dân chủ của bộ máy nhà nước.Trong phát biểu của mình, bà Novák Katalin nói rằng bà đảm nhận nhiệm vụ tổng thống vì bà "yêu say đắm Tổ quốc Hungary" và tin rằng "dân tộc chúng ta là một dân tộc hòa bình, tràn đầy tình yêu thương", bà tin vào "đa số trầm lặng, danh dự, sự ngay thẳng và sức mạnh tình yêu".

"Tôi đã đưa ra một quyết định khoan hồng gây ra tình trạng bất ổn và bối rối ở nhiều người" - Tổng thống nhấn mạnh, và sau đó chỉ ra rằng, bà coi thẩm quyền ân xá có lẽ là quyền nhạy cảm nhất của Tổng thống. "Tháng 4 năm ngoái, tôi đã đưa ra quyết định của mình với niềm tin rằng người bị kết án không lạm dụng khả năng dễ bị tổn thương của những đứa trẻ được giao phó cho ông ta", nhưng rồi bà Novák Katalin phải thừa nhận: "Tôi đã phạm sai lầm".

 

​
Tổng thống Hungary bắt đầu gặp họa khi vào ngày 2/2/2024, mạng đối lập 444.hu loan tin nhân chuyến thăm của Đức Giáo hoàng tháng 4/2023, bà đã ân xá cho Endre K., một cựu phó giám đốc trại trẻ ở vùng Bicske, nơi diễn ra sự lạm dụng tình dục trẻ em trong nhiều năm. Endre K. đã hỗ trợ cho thủ phạm là giám đốc cơ sở này, bằng cách viết một tuyên bố gỡ tội cho thủ phạm, và yêu cầu một nạn nhân trẻ em ký giấy trước sự chứng kiến ​​​​của kẻ ấu dâm.

Hoàn toàn ý thức được tội lỗi của đồng nghiệp nhưng vẫn thông đồng với mục đích "chạy tội", nên Endre K. đã bị án tù giam 3 năm 4 tháng tù. Việc trả tự do cho phạm nhân này là hành động rất khó hiểu của Tổng thống Novák Katalin, trong loạt ân xá rất "rộng tay" mà bà đã thực thi cuối tháng 4 năm ngoái nhân chuyến tông du Hungary của Đức Thánh Cha Phanxicô, trong đó, việc một số kẻ khác được ân xá cũng đã khiến công luận Hungary bàng hoàng.

Sau khi bê bối bùng nổ, cả các tổ chức dân sự lẫn các đảng đối lập đều lên tiếng chất vấn, chỉ trích và đòi bà Novák Katalin phải từ chức, trong khi bà giữ im lặng, không lý giải cho đến ngay hôm nay, và Văn phòng Tổng thống cùng bà cũng chỉ trả lời ngắn gọn rằng chừng nào bà Novák Katalin còn tại vị thì sẽ không có sự ân xá cho những kẻ ấu dâm. Không hề có lý do được đưa ra, để trả lời câu hỏi, vậy tại sao đồng phạm của kẻ ấu dâm vẫn được thả tự do.

 

Trong thời gian ấy, cựu Tổng thống Hungary đã phải chịu một áp lực vô cùng lớn, trước hàng loạt những phát biểu lên án, những cuộc biểu tình rầm rộ, những sự ra đi của các thành viên nhóm tư vấn tổng thống... Chính phủ Hungary, cụ thể là cựu Bộ trưởng Tư pháp Varga Judit, người phải chịu trách nhiệm về quyết định ân xá của Tổng thống, cũng không hề có phát biểu nào về lý do của sự ân xá. "Tổng thống bao giờ từ chức?" là câu hỏi được báo chí đặt ra.

Số phận của bà Novák Katalin được xem là được định đoạt vào thứ Năm vừa qua, khi Thủ tướng Orbán Viktor đột ngột lên tiếng và lập tức hành động bằng cách đệ lên Quốc hội một tu chính Hiến pháp (lần thứ 13), theo đó trong tương lai, quyền ân xá của Tổng thống không được áp dụng đối với những hành vi phạm tội được thực hiện đối với trẻ vị thành niên. Với hành động đó, vô hình chung ông Orbán Viktor thừa nhận Tổng thống đã sai lầm nghiêm trọng.

Những nguồn tin nội bộ cho hay, ngày hôm qua, bà Novák Katalin đã đưa ra sự lý giải nhưng không được Thủ tướng Orbán Viktor chấp thuận. Hành động của người đứng đầu nội các Hungary có thể coi là đòn "đâm sau lưng" người mà chính ông đã đưa lên ghế nguyên thủ quốc gia, nhằm tạo dựng một diện mạo dễ chấp nhận hơn cho cương vị tổng thống với hình ảnh một nữ chính khách trẻ trung, ham thể thao, gần gũi với dân, thiên về các giá trị gia đình...

 

Điều gì sẽ xảy ra sau khi bà Novák Katalin tuyên bố từ chức? Đơn từ chức của bà phải được Quốc hội Hungary thông qua với hai phần ba số phiếu, mà Nghị viện thì chỉ nhóm họp từ ngày 26/2. Trên nguyên tắc, các dân biểu có thể đề nghị Tổng thống "suy nghĩ lại" trong vòng 15 ngày - nếu điều này không diễn ra và Tổng thống duy trì quyết định từ chức bằng văn bản, Quốc hội sẽ phải chấp nhận. Theo những diễn biến đã xảy ra, khả năng này sẽ là cao nhất.

Trong vòng 30 ngày kể từ khi sự ủy nhiệm dành cho Tổng thống đương nhiệm chấm dứt, Quốc hội Hungary sẽ bầu ra vị nguyên thủ quốc gia mới. Chừng nào Tổng thống mới chưa nhận nhiệm sở, nhiệm vụ và thẩm quyền của Tổng thống sẽ do Chủ tịch Quốc hội Kövér László đảm nhiệm (đây là lần thứ hai trong đời, ông được làm điều này: lần trước vào tháng 4/2012, khi ông thay thế Tổng thống Schmitt Pál phải từ chức vì đạo văn bằng trong vòng hơn 1 tháng). 

Theo Hiến pháp Hungary, bất cứ công dân Hung nào ở độ tuổi trên 35 cũng có thể được bầu làm Tổng thống, nhưng để trở thành ứng viên Tổng thống cần phải có tối thiểu một phần năm số phiếu đề cử của các dân biểu (40). Sau khi từ chức, bà Novák Katalin vẫn được gọi là "Tổng thống Cộng hòa" như những người tiềm nhiệm còn sống của bà, và được nhận mức lương như các Tổng thống được nhiệm (bằng 110% lương Chu tịch Quốc hội, hiện là 4,5 triệu Ft).

 

Ngay sau khi Tổng thống Novák Katalin tuyên bố từ chức, cựu Bộ trưởng Tư pháp Varga Judit - người vào tháng 4/2023 đã đệ hồ sơ ân xá của Endre K. lên bàn làm việc của Tổng thống và sau đó, đã ký nhất trí việc trả tự do cho phạm nhân này - cũng nhận trách nhiệm chính trị, từ chức ĐBQH và từ giã chính trường. Theo các thông tin, bà Varga Judit đang dẫn đầu danh sách các dân biểu của phe cầm quyền trong cuộc bầu cử Nghị viện Châu Âu diễn ra ngày 9/6.