"BÀI THÁNH CA BUỒN", NHẠC PHẨM CỦA MỐI TÌNH TINH KHÔI DƯỚI BÓNG GIÁO ĐƯỜNG

Rồi những đêm thánh đường đón Noel
Lang thang qua miền giáo đường dấu yêu
Tiếng thánh ca ngày xưa vang đêm tối
Nhớ quá đi thôi giọng hát ai buồn
Đêm thánh vô cùng lạnh giá hồn tôi...

Mặc dù đạo Thiên Chúa đã được du nhập vào Việt Nam từ nhiều thế kỷ nay, người Việt thời gian gần đây cũng đã quen với nhiều giai điệu tôn vinh Đức Chúa (đa phần của ngoại quốc, được đặt lời Việt), nhưng những nhạc phẩm ngợi ca tình yêu dưới bóng giáo đường - như "Bài Thánh Ca Buồn", đã được nhiều ca sĩ tên tuổi như Thái Châu, Elvis Phương, Khánh Ly... trình diễn thành công và như thường lệ, đã được vang lên rất nhiều lần trong dịp Noel qua - vẫn là trường hợp hiếm hoi.

Tác giả bài hát, nhạc sĩ Nguyễn Vũ (tên thật là Nguyễn Tuấn Khanh, hiện vẫn sinh sống tại Sài Gòn), sinh năm 1944 tại Hà Nội, di cư và trưởng thành tại Đà Lạt.  (Một điều ít người biết: Nguyễn Vũ chính là anh họ của nhạc sĩ Đức Huy (Mỹ): từ năm 1963, Đức Huy đã học nhạc và mandoline, và sau đó là guitar qua sự hướng dẫn của Nguyễn Vũ.)

Năm 12 tuổi, Nguyễn Vũ đoạt giải nhất đơn ca thiếu nhi do Đài Phát thanh Đà Lạt tổ chức. Năm 23 tuổi, ông cho ra đời bản nhạc đầu tay "Huyền Thoại Chiều Mưa": "Một chiều cuối tuần mưa bay lất phất và mây trắng giăng giăng, em đến thăm anh và vì mưa mãi nên không kịp về..."

Và sau đó, Nguyễn Vũ còn những nhạc phẩm một thời được giới trẻ ưa thích, đến nay vẫn hay hát, thu âm, như "Lần Đầu Và Lần Cuối", "Lời Cuối Cho Em"... Tuy nhiên, sáng tác "để đời" của người nhạc sĩ này, chính là "Bài Thánh Ca Buồn", một trong hai ca khúc ông viết về tình yêu bên thánh đường.

Nói về hoàn cảnh ra đời của "Bài Thánh Ca Buồn", tác giả Nguyễn Vũ cho biết ông có được cảm hứng sáng tác, chính là nhờ bài ca bất hủ "Đêm Thánh Vô Cùng" (Silent Night), trong khung cảnh trang nghiêm bên chốn giáo đường, với những cảm xúc trào dâng về một mối tình thoảng qua và mảnh mai như sương khói, đã khiến ông "luôn có tâm trạng xuyến xao, buồn buồn" mỗi khi nghe lại.

"Bài Thánh Ca Buồn" là một hoài niệm thời xa xưa, cuối thập niên 50 thế kỷ trước, khi tác giả mới là một thiếu niên 14 tuổi hàng ngày đi lễ ở Nhà thờ Con Gà (Đà Lạt). Sở dĩ Nguyễn Vũ "siêng" đi nhà thờ đến vậy là vì anh "phát giác" có một cô gái rất đẹp và... rất ngoan đạo, hằng ngày vẫn đi lễ ngang qua ngõ nhà anh.

Trái tim non nớt của chàng trai mới lớn khiến Nguyễn Vũ thổn thức đến tội nghiệp! Chàng trai đi theo cô gái suốt 3 tháng, với 3 km đi - về mỗi ngày, "mòn nhẵn" con đường gập ghềnh nối liền hai ngôi nhà, Nguyễn Vũ thấp thỏm ôm mối tình câm. Trầy trật, chàng trai mới biết tên cô gái tên là Th., hơn anh 2 tuổi...

Cho đến một buổi chiều gần lễ Giáng sinh, vừa tan lễ thì trời đổ mưa, cô gái nép vào một mái hiên trú mưa và Nguyễn Vũ trú ké bên cạnh. Văng vẳng từ đâu đó vọng ra bản thánh ca quen thuộc "Silent Night": "Đêm thánh vô cùng. Giây phút tưng bừng. Đất với trời, se chữ đồng..." Th. đứng trú mưa và hát theo nho nhỏ. Thu hết can đảm, chàng trai đưa tay vuốt hờ lên những hạt mưa bụi bám trên chiếc áo ấm của Th, khiến cô gái nhoẻn miệng cười và chỉ nói: "Cảm ơn nghen!" Mưa tạnh, người về hết mà Nguyễn Vũ vẫn ngẩn ngơ.

Câu nói "Cảm ơn nghen!" và ánh mắt của cô gái cứ ám ảnh hoài Nguyễn Vũ. Ba ngày sau, gia đình Nguyễn Vũ chuyển về Sài Gòn sinh sống. Từ dạo ấy, cứ mỗi lần nghe bài "Đêm Thánh Vô Cùng" trong các dịp Giáng Sinh, Nguyễn Vũ cho biết ông lại cảm thấy "tái tê với ánh mắt, nụ cười hồn nhiên, thánh thiện tựa thiên thần của "người ấy". Với cảm xúc ấy, ông đã cho ra đời "Hai Mùa Noel" với những lời ca đượm màu chua xót về một mối tình dang dở:

Mùa Noel đó chúng ta quen bên giáo đường
Mùa Noel đó anh đón em vào tình yêu
Quỳ bên hang sâu nghe lời Kinh Thánh van cầu
Nhìn nhau không nói lên câu
Vì biết nói nhau gì đây...

Đêm nay giáo đường vang tiếng kinh cầu
Nơi xưa mình anh đứng
Không thấy bóng em đâu

Nửa đêm tan lễ
Bước anh bơ vơ trở về
Chợt nghe nước mắt
Rơi ướt trên bờ môi khô

Rồi Noel qua
Bao mộng ước cũng qua rồi
Gặp nhau chỉ để thương đau
Yêu nhau chi rồi (sao đành) xa nhau ...

Tuy nhiên, vẫn ôm trong mình một cảm xúc chưa nói nên lời, mãi 14 năm sau, Nguyễn Vũ mới trả được món nợ tinh thần ấy bằng ca khúc "Bài Thánh Ca Buồn", cũng sau một lần nghe lại bản nhạc "Đêm Thánh Vô Cùng" từ chiếc đĩa cũ. Như nhạc sĩ nói, "bỗng dưng cảm xúc từ một mối tình thánh thiện, hồn nhiên như trẻ thơ - tưởng như đã vùi sâu dưới lớp bụi thời gian - chợt ùa về trong ký ức, thôi thúc" ông.

Ngay sau khi ra đời, nhạc phẩm "Bài Thánh Ca Buồn" đã được hãng đĩa Sơn Ca mua độc quyền và nam ca sĩ Thái Châu là người thể hiện bài hát này đầu tiên. Kỷ niệm đẹp ấy đã để lại dấu ấn trong một bài ca đẹp. Nhưng, như Nguyễn Vũ cho biết: "Những hoài niệm bàng bạc trong ký ức tôi là câu tứ để hình thành bản nhạc. Tôi nghĩ cứ để y như thế chắc sẽ đẹp hơn. Hơn nữa, tôi đã có một gia đình êm ấm. Tôi cũng có nhiều chuyến trở về Đà Lạt, thâm tâm cũng có ý dò tìm, nhưng... bặt vô âm tín! Đà Lạt bây giờ đã thay đổi quá nhiều".

Cho dù người nhạc sĩ không bao giờ gặp lại "người tình trong mộng", nhưng từ nhiều thập kỷ nay, cứ đến dịp Giáng sinh, "Bài Thánh Ca Buồn" lại vẫn được hát lên, để "Vinh danh Thiên Chúa trên trời - Bình an dưới thế cho người thiện tâm", và cũng để vinh danh một tình yêu trong trắng.

Đặc biệt, "nhớ quá đi thôi giọng hát ai buồn...", nhạc phẩm này đã gắn liền với phần trình diễn rất sâu lắng, sang trọng của Elvis Phương và có lẽ, chính giọng hát trầm mặc của người nam ca sĩ này đã khiến mùa Giáng sinh - trong mắt những cặp trai gái yêu nhau -, luôn đi kèm với nét thiêng liêng của những kỷ niệm, những hồi ức lung linh...

BÀI THÁNH CA BUỒN

Bài thánh ca đó còn nhớ không em
Noel năm nào chúng mình có nhau
Long lanh sao trời thêm đẹp môi mắt
Áo trắng em bay như cánh thiên thần
Giọt môi hôn dưới tháp chuông ngân

Cùng nhau quỳ dưới tượng Chúa cao sang
Xin cho đôi mình suốt đời có nhau
Vang trong đêm lạnh bài ca Thiên Chúa
Khẽ hát theo câu đêm thánh vô cùng
Ôi giọng hát em mênh mông buồn...

Ref.
Rồi mùa giá buốt cũng qua mau
Lời hẹn đầu ai nhớ dài lâu
Rồi một chiều áo trắng phai màu
Em qua cầu xác pháo bay sau
Lời nguyện mình Chúa có nghe không
Sao bây giờ mình hoài xa vắng
Bao nhiêu đêm Chúa xuống dương gian
Bấy nhiêu lần anh nhớ người yêu

Rồi những đêm thánh đường đón Noel
Lang thang qua miền giáo đường dấu yêu
Tiếng thánh ca ngày xưa vang đêm tối
Nhớ quá đi thôi giọng hát ai buồn
Đêm thánh vô cùng lạnh giá hồn tôi...