Nếu điều đó là sự thật thì cũng không phải chuyện đáng ngạc nhiên, vì trước đây ban lãnh đạo
Đại học Trung Âu (Central European University - CEU) đã đưa ra thời hạn 1-12 để chính quyền Hungary ký kết một thỏa thuận quốc tế đảm bảo sự hoạt động tại Budapest của CEU, tuy nhiên việc đó đã không diễn ra.
CEU chưa chính thức xác nhận quyết định trên, nhưng trường đã cho triệu tập một cuộc họp báo quốc tế vào chiều thứ Hai 3-12 tới. Trả lời câu hỏi của kênh RTL, chính phủ Hungary cho hay họ không quan tâm tới những tối hậu thư của CEU.
Như NCTG đã nhiều lần đưa tin, vào ngày 28-3-2017, chính phủ Hungary đề xuất một sửa đổi trong Đạo luật Giáo học Đại học với lý do thoạt nghe thì có vẻ chính đáng là loại trừ những trường đại học ngoại quốc cấp bằng “
rởm” cho sinh viên.
Tuy nhiên, không khó khăn để thấy rằng, dự luật nhằm mục đích vô hiệu hóa sự hoạt động của CEU, một đại học “
tinh hoa” do nhà tỷ phú gốc Hung Soros György thành lập và chính ông đã tạo điều kiện để ngôi trường trở thành một trong những cơ sở đào tạo bậc đại học giàu có nhất ở Châu Âu.
Theo điều kiện do chính quyền Hung đặt ra, muốn tiếp tục tồn tại ở Budapest, CEU cần có cơ sở hoạt động tại Hoa Kỳ và hai chính phủ phải thông qua một văn bản hợp tác. Thời hạn để thực hiện những yêu cầu này trong dự luật rất gấp gáp.
Cuộc tấn công vào CEU của chính quyền Hung được một bộ phận đáng kể trong
giới trí thức khoa bảng trong và
ngoài nước Hung coi là
sự tấn công vào tự do học thuật. Điều đáng nói là ngôi trường này cũng từng là nơi học tập của nhiều chính khách trong nội các hiện tại của Hungary.
Bên cạnh
các giáo sư, giảng viên,
sinh viên và đảng phái chính trị Hungary, vài ngàn nhà khoa học, chuyên gia kinh tế hàng đầu thế giới, và 15 khôi nguyên Giải Nobel cũng từng
lên tiếng phản đối dự luật này. Sau tòa đại sứ Mỹ tại Budapest, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cũng lên tiếng bênh vực CEU.
Tuy nhiên,
Quốc hội Hung đã thông qua dự luật một cách khẩn cấp hôm 4-4-2017 và còn thắt chặt hơn các thời hạn. Ngày 9-4 cùng năm, vài vạn người đã xuống đường phản đối đạo luật. Ngày 26-4-2017, Ủy ban Châu Âu đặt Hungary vào tầm ngắm trong thủ tục “
vi phạm bổn phận”, vì đạo luật kể trên có thể hạn chế nguyên tắc tự do cung ứng dịch vụ.
Tháng 10-2017, phía Mỹ tuyên bố CEU có thể thực hiện hoạt động giảng dạy tại Bard College (New York), và điều đó có khả năng đáp ứng đòi hỏi của chính quyền Hung. Tuy nhiên, nội các Hung không để tâm tới điều đó, mà lại tiếp tục sửa đổi luật và cho CEU 1 năm để thực hiện những yêu cầu mới.
Những tháng gần đây, ban lãnh đạo CEU nhiều lần lên tiếng yêu cầu chính quyền Hung hãy ký kết với phía Mỹ bản thỏa thuận tạo điều kiện cho họ có thể yên tâm tuyển sinh và tiếp tục hoạt động tại Budapest bởi họ đã đáp ứng mọi đòi hỏi, nhưng tất cả đều vô hiệu.
Đầu tháng 10-2018, Hiệu trưởng CEU, ông Michael Ignatieff cho hay mặc dù vẫn muốn ở lại Budapest, nhưng CEU cần chuẩn bị cho tình huống xấu nhất khi không đạt được thỏa thuận với nội các Hungary và do đó, trường đã bắt đầu tiến hành xin giấy phép và tạo dựng cơ sở vật chất tại Vienna.
Cho tới nay, có vẻ như mọi cánh cửa đã khép lại, khiến Đại học Trung Âu phải rời Hungary, điều mà
“Quỹ Xã hội Mở” (Open society Foundations), tổ chức dân sự có bề dày hoạt động từ năm 1984 tại Hung đã phải làm từ trung tuần tháng 5 năm nay, khi họ cho chuyển văn phòng sang Berlin.
