Boris Nemtsov: “PUTIN. CHIẾN TRANH” (Phần 5)

Chương 4: Quân Nga ở miền Đông Ukraine

Một thời gian sau khi Crimea được nhập vào Nga, trên lãnh thổ miền Đông Ukraina đã bắt đầu có các cuộc đụng độ giữa quân đội Ukraine và những người ly khai đang đòi đưa các vùng Donetsk và Lugansk vào lãnh thổ Liên bang Nga. Các quan chức Nga - người này tiếp theo người kia - phủ nhận việc các quân nhân Nga có tham gia trong thực tế vào các hoạt động quân sự trên lãnh thổ Ukraine.

“Chưa từng có và hiện cũng không hề có các đơn vị quân sự Nga hay các huấn luyện viên quân sự tại vùng Đông Nam Ukraine. Người Mỹ chỉ bịa đặt. Chúng tôi chưa hề làm điều gì gây mất ổn định tình hình ở Ukraine và hiện nay cũng không làm chuyện đó” - cụ thể Tổng thống Nga Vladimir Putin khi trả lời phỏng vấn Kênh truyền hình Pháp TF1 ngày 4-7-2014 đã nói <1>. Thư ký báo chí của Tổng thống Nga Dmitry Peskov trong cuộc đàm luận bàn tròn do TASS tổ chức ngày 31-3-2015 đã tuyên bố là phía Nga “cương quyết phản đối” sự có mặt của quân đội Nga ở vùng xung đột Ukraine <2>.

Tuy nhiên, rất nhiều chứng cớ về sự có mặt của binh lính và sĩ quan quân đội Nga trên lãnh thổ Ukraine đã bác bỏ các tuyên bố của giới quan chức Nga. Những bằng chứng đầu tiên là vào khoảng mùa hè năm 2014.

Bắt đầu từ tháng 6-2014, lực lượng vũ trang Ukraine đã giành được ưu thế trong cuộc tấn công các vị trí của quân ly khai. Ukraine đã giải phóng được phần lớn những thành phố vùng Donbas, kể cả Slavyansk và Kramatorsk, và thực tế đã bao vây cô lập Donetsk, cắt đứt hoàn toàn liên lạc của thành phố này với Lugansk. Lãnh thổ của hai nước cộng hòa tự xưng DNR và LNR so với khi bắt đầu chiến dịch đã giảm đi đến ba phần tư <3>. Nếu tiếp tục giữ nhịp độ tiến công thì quân đội Ukraine có thể tiến đến sát mục tiêu của mình: khôi phục quyền kiểm soát biên giới quốc gia.

Thế nhưng, ngày 19/20-8, trên mặt trận đã có sự biến đổi và quân đội Ukraine dần dần bị chững lại. Điều đó xảy ra là do có lực lượng tiếp viện to lớn đến từ Liên bang Nga, bao gồm cả vũ khí kỹ thuật quân sự và một phần quân đội chính quy.

Trong các “chảo lửa” xuất hiện tại biên giới Ukraine - Nga, quân đội Nga và quân đội Ukraine đã bị nhiều tổn thất. Bằng chứng cho sự can thiệp quân sự từ phía Nga là những tuyên bố của thủ lĩnh quân ly khai và cả những chứng cứ thu thập được tại ngay lãnh thổ bị khủng hoảng.

Ngày 15-8-2014, Thủ tướng nước cộng hòa tự xưng DNR Alexander Zakharchenko đã tuyên bố công khai <4> là vai trò quyết định của cuộc phản công là sự tiếp viện đến từ Nga: “150 đơn vị kỹ thuật quân sự, trong đó có khoảng 30 xe tăng, số còn lại là xe chiến đấu bộ binh (IFV) và xe bọc thép chở quân (APC), cũng như 1.200 quân nhân đã được đào tạo huấn luyện hơn bốn tháng qua trên lãnh thổ Nga”. “Họ được đưa vào đây đúng vào thời điểm quyết định nhất” - Zakharchenko nhấn mạnh.

Vai trò quyết định của sự tiếp viện đến từ lãnh thổ Nga cũng được ngay cả cựu Bộ trưởng nhà nước DNR Igor Ghirkin (Strelkov) trong trả lời phỏng vấn báo “Zavstra” <5>. Thiết lập cân bằng trên mặt trận và cú thọc xuống Mariopol, theo lời ông ta, được thực hiện “chủ yếu bởi những người đang nghỉ phép và một số đơn vị và tác chiến độc lập của ly khai dưới quyền chỉ huy của họ”. “Những người đang nghỉ phép” trong thuật ngữ của Ghirkin là những cán bộ quân nhân Nga, đến lãnh thổ Ukraine với vũ khí trong tay nhưng về danh nghĩa thì họ đang nghỉ phép.

Phương án nói là những người lính và sĩ quan Nga, chiến đấu ở Donbas mùa hè năm 2014, về danh nghĩa đang nghỉ phép hợp pháp, cũng được thủ lĩnh DNR Alexander Zakharchenko tích cực sử dụng. “Rất nhiều người đến với chúng tôi là những người quân nhân Nga mà đã chọn cách nghỉ phép không phải trên những bãi cát bờ biển mà trong cùng đội ngũ với những người anh em đang chiến đấu vì tự do của Donbas” - Zakharchenko đã phát biểu trên Kênh truyền hình “Rossia 24” <6>.

Phương án “những người nghỉ phép” cũng được tuyên truyền tích cực trên kênh “Pervyi kanal”, ví dụ như ngày 4-9-2014 đã phát nội dung <7> về việc mai táng anh lính dù người Kostroma Anatolya Travkina, bị hy sinh ở Ukraine. “Khoảng tháng trước anh ta đến Donbas mà không báo gì cho người thân biết. Chỉ huy đơn vị khẳng định: Anatolya đã xin nghỉ phép để tự đi đến vùng chiến sự” - MC của “Pervyi kanal” nói.

Điều quan trọng cần lưu ý là các quân nhân phục vụ theo chế độ hợp đồng trong hàng ngũ lực lượng vũ trang Liên bang Nga bị nghiêm cấm tham gia các hoạt động chiến sự trong thời gian nghỉ phép <8>. Quân nhân trong thời gian nghỉ phép vẫn giữ nguyên tình trạng địa vị của mình. Để đi nghỉ phép, “quân nhân phải viết đơn nêu rõ địa điểm sẽ nghỉ phép”. Nếu địa điểm nghỉ phép là ở nước ngoài, thì “phải có giấy cho phép của Bộ Quốc phòng, Ban chỉ huy đơn vị mình và thỏa thuận với Cục An ninh Liên bang Nga (theo Lệnh số 250 của Bộ Quốc phòng ban hành ngày 31-6-2006 <9>.

Thời gian sau, Bộ Quốc phòng Liên bang Nga lại tìm cách phủ nhận sự có mặt của quân Nga - kể cả “những người đang nghỉ phép” - trên lãnh thổ Ukraine đang diễn ra cuộc khủng hoảng. Một tuyên bố như vậy, ví dụ, đã được người đứng đầu Cục 4 Tổng cục Quân lực Bộ Quốc phòng Nga, Thiếu tướng Ruslan Vasiliev thực hiện ngày 19-12-2014 <10>.

Thế nhưng, những chứng cứ thu thập được lại chứng minh điều ngược lại.

Lời khai của các lính dù người Kostroma và Ivanovsk

Ngày 24-8-2014, quân đội Ukraina đã bắt được một toán quân nhân hợp đồng của Trung đoàn dù số 331 (thuộc Kostroma), Sư đoàn dù số 98 (vùng Ivanovo) thuộc Binh chủng nhảy dù quân đội Nga.

Các lính dù Nga, được trang bị xe bọc thép, đã vào sâu trong lãnh thổ Ukraine đến 20 km, nhưng sau đó bị pháo kích ở gần làng Zerkalnoe và bị quân đội Ukraine bao vây. Có mười người lính dù Nga bị bắt: thượng sĩ Generalov Aleksey Nhikolaevich - trung đội phó; hạ sĩ Savosteev Vladimir Vyacheslavovich - tiểu đội trưởng; binh nhất Mitrofanov Archiom Vasilievich - xạ thủ súng phóng lựu; binh nhì Romansev Ivan Igorevich; binh nhì Goryashin Andrey Valerievich; binh nhì Melchakov Ivan Vasilevich; binh nhì Pochtoev Egor Valerievich; binh nhì Smirnov Xergey Alekseevich. Phía Ukraine đã công bố băng ghi hình ghi lại lời khai của các tù binh <11>.

Bộ Quốc phòng Nga đã giải thích sự hiện diện của những lính dù Nga ở Ukraine là do họ bị lạc khi đang tập trận và không may đi nhầm qua biên giới <12>. Chính binh nhì Romansev đã bác bỏ điều đó. Trả lời trước ống kính ghi hình, anh ta đã nói là “đại đội tôi không thể đi lạc được”. “Chúng tôi biết là chúng tôi đi sang Ukraine” - đồng đội của anh ta là Melchakov đã khẳng định trong lời khai của mình.

Theo như giải thích của các lính dù được hỏi cung thì họ xâm nhập lãnh thổ Ukraina để tham gia cuộc tập trận. Tuy nhiên ngay trước khi bị quân đội Ukraine bắt không lâu thì Melchakov đã đăng bình luận trên trang của mình ở mạng xã hội VKontakte là anh ta được “đưa ra trận” và anh ta “đi nhấn nước tụi Maidan”. Trong khi hỏi cung, anh ta đã giải thích những bình luận ấy chẳng qua chỉ là để “khoe khoang với anh bạn”.

Trong buổi hỏi cung, các binh sĩ Nga cũng cho biết là trước khi được cử sang lãnh thổ Ukraina, họ được lệnh phải sơn phủ các biển số xe trên các xe chiến đấu.

Lời khai của các lính xe tăng Nga bị bắt ở Izlovaisk

Tháng 8-2014 thêm một toán lính Nga nữa bị bắt trên lãnh thổ Ukraine. Băng ghi hình cuộc hỏi cung toán này được Cơ quan An ninh Ukraina công bố <13>. Trả lời cho các đại diện phía Ukraine đang hỏi cung, các tù binh đều khẳng định họ là những quân nhân đang phục vụ cho quân đội Nga.
Tất cả có bốn người bị bắt và họ đã cung cấp thông tin cá nhân như sau: Ivan Aleksandrovich, sinh 1988 tại Vologda, quân nhân đơn vị số 54096, Lữ đoàn tăng độc lập số 6; Evghenhi Yurevich, sinh năm 1995 tại Kaluga, quân nhân đơn vị số 54906, Lữ đoàn tăng độc lập số 6; Nikita Genadievich, sinh1993 tại Yaroslav, Lữ đoàn dù đánh bộ số 31, đơn vị  số 73612; Evghenhi Ashotovich, sinh 1994, đơn vị số 73612, Lữ đoàn cận vệ số 1.