20/8: SINH NHẬT CỦA HUNGARY?

20/8 là một trong những ngày quốc lễ lớn nhất và có truyền thống cổ sơ nhất của Hungary, kỷ niệm sự thành lập quốc gia Hungary Thiên Chúa giáo, và vị vua lập quốc, Szent (Thánh) István, theo "định nghĩa" trong Đạo luật Cơ bản, tức bản "Hiến pháp Orbán". Đại lễ được Maria Theresia - Nữ quân vương duy nhất của Nhà Habsburg, Hoàng hậu duy nhất của Thánh chế La Mã - quy định từ năm 1771, khi vị quân vương này cho hồi hương Szent Jobb (Tay phải Nhiệm màu) của Szent István từ Ragusa (Dubrovnik).

Đây là điều ai cũng biết, và do đó có thể thấy là 20/8 không hề liên quan gì đến thời điểm lập quốc, đến dịp "sinh nhật" của Hungary. Sở dĩ dịp lễ này được gọi theo tên khác là Szent István nap (Ngày Szent István), vì nó gắn liền với thời điểm 20/8/1083, khi vị vua đầu tiên của Vương quốc Hungary Công giáo I. István được phong thánh, cùng đợt với các vị Szent Gellért và thái tử Szent Imre (trưởng tử của Szent István). Tuy nhiên, không phải ai cũng nhớ, ngày phong thánh thoạt tiên được ấn định không phải là 20/8.

Câu chuyện phong thánh diễn ra vào thời I. László, người sau này cũng trở thành Thánh của Giáo hội Hoàn vũ. Szent László lên ngôi năm 1077 sau khi đã đày ải và bỏ tù người anh em họ của mình là Salamon, nên ông cần chứng tỏ mình là người thừa kế hợp pháp của Szent István bằng cách củng cố lại vị thế của Giáo hội, và trị nước bằng "bàn tay sắt", đồng thời, vận động để Tòa Thánh Vatican chấp thuận cho Hungary có những vị thánh đầu tiên để "làm gương" cho dân tộc đa thần giáo mới đồng loạt cải đạo này.

 

Năm vị thánh đầu tiên có "gốc gác" Hungary đã được ông "lobby" phong Thánh, trong số đó, ngoài ba vị có tên kể trên, còn có thêm hai vị ẩn sĩ ở núi Zoborhegy, Zoerard-András và Benedek, mà chúng ta không biết cụ thể là theo trình tự thời gian như thế nào, thậm chí, có cùng trong năm 1083 hay không. Về phần I. István, (huyền) sử cũ nói rằng nghi lễ vốn dĩ được dự định vào ngày 15/8/1083, chính là dịp kỷ niệm 45 năm ngày vị vua lập quốc của Hungary qua đời vào ngày Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời (15/8/1038).

Tuy nhiên, khi thực hiện nghi lễ phong thánh và cần mở nắp quan đài để lấy hài cốt I. István ra, thì không làm sao được: tảng đá nằm yên dù có dùng sức bao nhiêu đi nữa, và Szent László đã ra chỉ dụ toàn dân 3 ngày nhịn ăn, cho đến khi một nữ tu tên là Karitas được khải thị rằng chừng nào mà tại Vương quốc Hungary còn cảnh huynh đệ tương tàn (ám chỉ việc Salamon còn bị bỏ tù), chừng ấy không thể đụng tới thi hài vị vua lập quốc! Điều này được thực hiện vào ngày 20/8: cửa tù mở, Salamon được xuất ngục!

Đúng vào thời điểm ấy, nắp quan tài được mở: theo các ghi chép, thi hài I. István ngập trong một dung dịch màu hoa hồng và tỏa hương. Hàng loạt phép lạ diễn ra, người bệnh thập tử nhất sinh được khỏi bệnh. Trước sự chứng kiến của hoàng tộc, giới quý tộc và các nhân vật Giáo hội, di hài của I. István - giờ đã trở thành thánh tích - được đặt trong một hộp bằng bạc, và đưa lên ban thờ của Vương cung thánh đường Hoàng gia tại cố đô đăng quang Székesfehérvár: vị vua lập quốc trở thành Thánh István như thế!

 

Nếu ngày 20/8 không phải là "sinh nhật của Hungary", vậy thời điểm ra đời của quốc gia này là khi nào? Có thể coi là vào mùa Giáng sinh năm 1000 (giới sử học hiện tại thiên về mốc thời gian 1/1/1001): theo sử sách, István được toàn thể Châu Âu thừa nhận khi đăng quang với chiếc Vương miện Thánh (Szent Korona) do Đức Giáo hoàng Sylvester Đệ nhị ban cho, đánh dấu sự xuất hiện của Vương quốc Hungary Thiên Chúa giáo, sau này tồn tại hơn 9 thế kỷ ở vùng bồn địa Kárpát (Carpathian) trong lòng Châu Âu.

Rộng hơn thế, "sinh nhật của dân tộc Hungary" là vào khi nào? Một số nhà nghiên cứu quan niệm rằng, đó là khi 7 thủ lĩnh chinh phục đất nước của Hungary (Álmos, Előd, Ond, Kond, Tas, Huba và Töhötöm, theo Anonymus trong "Gesta Hungaroruma") tụ họp trong lễ hội thề (vérszerződés), được cho là có thể vào ngày 16/8, để đưa ra những cam kết đặt nền móng cho sự gắn kết giữa các bộ lạc Hung, và cho chế độ quân chủ sau này của Vương quốc Hungary, mà đứng đầu khi đó là vị đại thủ lĩnh tiên khởi Álmos!