Nếu như ai đó đã đọc hồi ký “Đất nhỏ” của cố Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Breznev sẽ thấy bán đảo có vị trí cực kỳ quan trọng: trong Chiến tranh Vệ quốc, năm 1943 Hồng quân Liên Xô chiếm được một bàn đạp trên bán đảo mà họ gọi là “Đất nhỏ”, từ đó mở rộng vùng giải phóng, đóng góp quan trọng vào chiến dịch giải phóng Ukraine.
Về những hành động của Nga nói chung và Putin nói riêng ở Ukraine khi chiếm Crimea, chúng ta phải đánh giá khách quan đó là thành công thực sự lớn, có ý nghĩa với đất nước Nga. Hành động kịp thời, quyết liệt, có tính toán… thể hiện đúng bản chất con người Putin, một cựu trung tá KGB - lạnh lùng và quyết đoán. Nếu chỉ chậm hơn vài ngày, Mỹ và Phương Tây nhảy vào, coi như là “
vứt”. Và Nga đã thắng.
Tất nhiên, không có thắng lợi nào là không phải trả giá. Vậy cái giá phải trả là gì?
Đầu tiên có thể nói việc đưa quân đội vào lãnh thổ một nước khác, đó là hành động bất chấp pháp luật quốc tế. Và Nga đã làm, nhưng sau đó thì gọi “
trại” các lực lượng này sang thành “
các đội tự vệ” nào đó… nhưng việc xảy ra thì đã xảy ra. Tiếp theo là việc Crimea tổ chức cái gọi là “
trưng cầu dân ý”, mà ngay từ trước khi nó diễn ra cả tuần ai cũng có thể đoán được kết quả sẽ như thế nào.
Dễ dàng tìm thấy số nước không công nhận kết quả này, không phải vì các con số, không phải vì những lời phát biểu của các công dân Xô-viết cũ ở bán đảo Crimea… mà là do “
những gì ẩn giấu” phía sau để có được cái kết quả chắc chắn đó. Không phải vô cớ mà các nước không công nhận vụ “
trưng cầu dân ý” này lại có đầy đủ những cường quốc G7.
Chúng ta hãy nhớ là Hoa Kỳ có thể đưa quân vào nước khác, nhưng với Nga lần này thì không như thế. Hoa Kỳ không tổ chức “
trưng cầu dân ý” để biến lãnh thổ đó thành một phần lãnh thổ của mình. Về lâu về dài, chưa biết những gì sẽ đến cho Nga, nhưng lợi là được đất, hại về quan hệ quốc tế, điều đó là rõ ràng.
Đồng thời sẽ có những giả thuyết (mặc dù việc xảy ra trong thực tế gần như là không thể) - ví dụ như một ngày, nước Cộng hòa tự trị Karelia ở phía Bắc nước Nga, gần Bắc Cực, tổ chức trưng cầu dân ý để được trở thành một phần của nước Na Uy, Phần Lan, hay Thụy Điển gì đó thì sao? Hay nước Cộng hòa tự trị Tartarstan lại trưng cầu dân ý để trở thành một phần lãnh thổ của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa? Không có gì là không thể xảy ra, ít nhất là trên lý thuyết.
Cái mất của Nga, là mất về lý lẽ. Không có một lý lẽ nào để biện minh khi người ta đặt những câu hỏi kiểu như thế. Còn cái mất của Putin, là người ta đang liên tưởng tới những hành động của Hitler khi xâm lược Tiệp Khắc để “
bảo vệ những người nói tiếng Đức”.
Tuy nhiên, cái gì cũng có hai mặt của nó, không nên đánh đồng như thế, cũng là bất công với Putin. Hitler có dã tâm gây chiến tranh thế giới, nhưng chúng ta không có căn cứ để tin rằng Putin muốn điều đó. Đồng thời, chúng ta cũng cần phải hiểu trong pháp luật quốc tế còn có một nguyên tắc nữa, là tôn trọng “
quyền dân tộc tự quyết”, nghĩa là khi dân cư thuộc một dân tộc nào đó sinh sống lâu đời, gốc rễ trên một vùng lãnh thổ, có thể có quyền được tự quyết cho sự độc lập của cộng đồng mình trở thành một quốc gia, một thực thể của công pháp quốc tế, hay là một vùng lãnh thổ của một quốc gia khác…
Điều này không đúng với dân cư gốc Nga trên bán đảo Crimea - quyền lợi chính đáng để tự quyết định cho số phận vùng đất này phải thuộc về
người Tatar Crimea. Nhưng tộc người này đã bị Stalin đày đi Siberia gần hết rồi.
Tự dưng chúng ta sờ lên gáy, thật may trước đây Bác Hồ và Đảng ta không nghe lời các bạn Trung Quốc, duy trì các khu tự trị Thái Mèo Tây Bắc, Việt Bắc, và nhất là khu tự trị của người Mèo Hà Giang… không phải tư tưởng “
dân tộc lớn Đại Kinh” gì ở đây đâu, nhưng nếu tồn tại những khu tự trị đó ngay sát nách ông Trung Quốc, thì tai họa khôn lường. Một ngày nào đó người Mông Hà Giang lại bỏ phiếu trưng cầu dân ý để trở thành một huyện của Quảng Tây, Trung Quốc chẳng hạn…
Vì thế cho nên thật dễ hiểu, khi mà truyền thông Việt Nam đưa tin ban đầu là “
Trung Quốc ủng hộ Nga”, nhưng sau đó, không nói gì nữa. Chính xác, là Trung Quốc im lặng. Chúng ta cũng cần nhớ ra rằng, nếu Trung Quốc ủng hộ Nga trong vấn đề Ukraine - Crimea; nghĩa là Trung Quốc sẽ dễ dàng đối mặt với chủ nghĩa ly khai đang rất nóng ở Tân Cương và Tây Tạng - khi mà cái máy bay Malaysia mất tích còn chưa tìm thấy và bị nghi là do người Duy Ngô Nhĩ (Uighur) đứng đằng sau, khủng bố.
Chính vì thế mà vào ngày 15-3-2014, trong khi các nước thành viên Hội đồng Bảo an Liên Hiệp quốc không công nhận kết quả trưng cầu dân ý ở Crimea, Nga đã phủ quyết nghị quyết này còn Trung Quốc thì vắng mặt. Có mặt là dở luôn, ủng hộ cũng không được mà phản đối cũng không xong.
Cho nên thực tâm tôi nhận thấy những người Việt hể hả cho thắng lợi của Nga ở Crimea là họ chưa thấy hết được vấn đề. Chúng ta nên nhớ là ở Nga, đại đa số dân chúng bình dân không biết ngoại ngữ, và những tiếng nói đối lập bằng tiếng Nga hoàn toàn không như một số nước khác. Do đó, số lượng dân Nga ủng hộ Putin cao, là bình thường, nhất là trong những năm gần đây chính sách khá rõ rệt của Nga trong việc muốn phục hồi chủ nghĩa Đại Nga.
Nếu chỉ nhìn thấy các phong trào phát-xít mới hoành hành tại Ukraine và cả Nga, mà chỉ ra đó là mầm mống của hỗn loạn, cần có sự ra tay của Putin… thì hoặc là ngây thơ, hoặc cố tình không biết để hô hào cho cái mà mình yêu thích và bảo vệ. Các nhóm cực đoan trên các nước thuộc Liên Xô cũ, mà nhất là ở Nga và Ukraine… nhiều người biết rằng có những thế lực đen tối đứng đằng sau chúng, trả tiền cho những hoạt động của chúng, rất mafia, rất kinh khủng và thậm chí thế lực đó đã ở tầm nhà nước.
Vì thế, với dân Nga, ủng hộ Putin là có ăn, và yên thân. Một người Nga hiểu biết đã nói: tại sao phát-xít mới ở Nga và cả Ukraine “
hoạt động theo mùa” - vì chỉ vào những “
mùa” nhất định, chúng mới được trả tiền. Chúng được trả tiền để gây hỗn loạn xã hội và khiếp sợ trong dân chúng. Và nếu phát-xít mới đang hoạt động ở Ukraine gây hỗn loạn xã hội, thì ai là người có lợi? Là Putin! Logic chỉ đơn giản vậy thôi, mà tại sao chúng ta không nhìn ra nhỉ?
Ba năm không phải là dài, nhưng biết bao sự kiện xảy ra. Nước Nga bị áp đặt lệnh trừng phạt và đến nay vẫn ở trong tình trạng khó khăn. Putin, thử tìm phương án “
phá hoại bằng gián điệp” kiểu thời Chiến tranh lạnh là tác động vào bầu cử ở nước Mỹ, nay mãn nguyện được chưa khi người ông ta ủng hộ, Donald Trump thắng cử.
Tiếc là Trump, tay chơi tài tử chưa chắc đã vượt qua được những trở ngại của nền dân chủ Mỹ, và câu chuyện phiêu lưu của Putin, chắc vẫn còn nhiều điều để nói.
