KAZINCZY FERENC VÀ “ẢO ẢNH CỦA NÀNG”

Trong một câu, Kazinczy Ferenc được đặt cạnh hàng chục tên tuổi khác, với hàng loạt trường phái, xu hướng văn học như Phục hưng, Barocque, Khai sáng và Cổ điển, nhưng lại hầu như không cho biết bất cứ thông tin gì về mỗi tác gia, chắc có rất ít người nhớ tới trước kỳ thi, và càng không sau kỳ thi.

Cho dù, khi nhắc tới Kazinczy, chúng ta cần nhớ đến một nhà văn, nhà thơ danh tiếng có vai trò đặc biệt trong nền văn hóa Hungary: chẳng những là Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Hungary trên cương vị một thủ lĩnh văn chương, mà ông còn đi tiên phong trong những nỗ lực đổi mới ngôn ngữ Hung.

Với hoạt động đổi mới ngôn ngữ và tổ chức văn học Hung, trong những thập niên trước thời kỳ Cải cách, Kazinczy đã phụng sự cho sự thăng tiến và độc lập hóa của dân tộc. Thành thạo tiếng La Tinh, Hy Lạp cổ, Đức, Pháp..., ông còn là người đã dịch Shakespeare, Goethe, Molière... từ rất sớm.

Trên cương vị một nhà văn, Kazinczy Ferenc từng bị mê hoặc bởi các lý tưởng của Thời kỳ Khai sáng và chủ nghĩa Tình cảm, và ông đã cho khởi động tờ tạp chí văn học đầu tiên bằng tiếng Hung. Sau đó, ông chuyển sang chủ nghĩa Cổ điển và trở thành thủ lĩnh của đời sống văn học đương thời.

Chiếm một vị trí đặc biệt trong sự nghiệp văn học của Kazinczy là hơn 6 ngàn lá thư cho rất nhiều người được ông viết về đủ mọi đề tài. Đó là một gia sản hết sức quý báu nếu muốn hiểu về lịch sử thời đó, và khiến Kazinczy trở nên một trong những người chăm viết thư nhất của nền văn học thế giới.

Cho dù là tác giả của bài sonnet đầu tiên trong lịch sử văn học tiếng Hung, nhưng Kazinczy để lại không quá nhiều thơ, và thơ của ông đọc cũng nặng nề, nhất là đối với độc giả thời nay. Tuy nhiên, trong số đó, có một thi phẩm được xem như viên ngọc bích hoàn mỹ trong dòng thơ tình của Hungary.

Đó là bài “Az ő képe” (Hình ảnh của nàng), đã được dịch giả Nguyễn Văn Trung chuyển ngữ sang tiếng Việt với tựa “Ảo ảnh của nàng”. Đọc lại bài thơ từ hơn 200 năm trước, để thấy sự thể hiện tình cảm của con người nói chung, và cảm xúc tình yêu nói riêng, có lẽ là bất biến qua nhiều thế kỷ!

ẢO ẢNH CỦA NÀNG

Bình minh lên xua tan giấc ta mơ
Ánh sáng lẻn vào nơi sâu lắng nhất
Hình ảnh em hiện ra trước mắt
Thổi bùng lên ngọn lửa cũ tình yêu.

Chính là nàng! Ta sung sướng reo lên,
Rồi ngây ngất hôn lên ảo ảnh.
Em nói em cười và em nhí nhảnh,
Ngã vào lòng ta em nắm bàn tay.

Gặp lần này cũng như thể trước đây
Ta với nàng lại thì thầm bí mật,
hạnh phúc, yêu thương, giận hờn, kết tội,
Cãi vã, làm lành, mặc cả triền miên.

Đang nồng nàn cũng như thể trước đây
Mặt trời lên ánh bình minh soi tỏ
Hắt tia nắng tràn qua song cửa sổ
Xung quanh nàng ảo ảnh sáng bừng lên.

 

AZ Ő KÉPE

Midőn a hajnal elveri álmomat,
S a fény csak lopva csúsz még rejtekembe,
Imádott kedves kép! te tűnsz szemembe,
S ah, gyúladni érzem régi lángomat.

Ez ő! ez ő! kiáltom, s csókomat
A képnek hányom részegűlt hevembe.
Így szólott, így járt, így mozgott, ölembe
Így sűlyede, elfogadván jobbomat.

S most ezzel folynak, mint egykor vele,
A titkos, édes, boldog suttogások,
Vád, harc, megbánás, új meg új alkvások.

S midőn ezt űzöm, mint egykor vele,
Kél a nap, s bélő a jaloux-nyiláson,
S sugárival körűle glóriát von.
(1811)