Từ năm 2018 trở đi, vào ngày 18/5, Ukraine và cả thế giới tưởng niệm ngày Nạn nhân vụ cưỡng chế di dân (
deportation) và diệt chủng (
genocide)
dân tộc Tác-ta ở Crimea. Đây cũng là dịp kỷ niệm Ngày Đấu tranh vì quyền của người Tác-ta ở Crimea.
Đúng ngày này năm 1944, bắt đầu vụ cưỡng chế di dân người Tác-ta ở Crimea. Một tuần trước đó, ngày 11/5, Ủy ban Quốc phòng Liên Xô đã thông qua Nghị quyết tuyệt mật “Về người Tác-ta ở Crimea”, trong đó sắc dân này bị quy cho là can dự vào “
vụ phản quốc đồng loạt và hợp tác với phát-xít Đức”.
Vào hồi 3h sáng ngày 18/5/1944, bắt đầu chiến dịch cưỡng chế di dân rầm rộ kéo dài đến ngày 20/5. 32.000 binh lính và sĩ quan Bộ Anh nin Liên Xô đã được huy động tham gia.
Người dân chỉ được phép chuẩn bị hành trang trong vòng mấy phút đến nửa tiếng đồng hồ, chỉ được mang đồ dùng cá nhân, đồ gia dụng trong mức 500 kg/ một gia đình. Trên thực tế với lượng thời gian cho phép ngắn ngủi này người dân chỉ kịp mang được 20-30 kg thức ăn và đồ dùng.
Trong vòng hai ngày đêm, người Tác-ta ở Crimea bị tống lên xe tải và chở ra các nhà ga xe lửa ở Bakhchysaray, Jankoe và Simferopol. Từ đó họ bị lùa lên các toa hàng tàu hỏa và bị chở đi miền Đông, Kazakhstan.
Trong thời gian đỉnh điểm của đợt cưỡng chế này (18-20/5), đã có 180.014 người bị đưa đi. Còn thêm 6.000 đàn ông tại ngũ bị đưa đến Kazakhstan trong tháng 4-5/1944. Và 5.000 người Tác-ta ở Crimea bị đầy đi các trại lao động của xí nghiệp than Moskvougol.
Bên cạnh đó, 5.989 người bị bắt với cáo buộc đã cộng tác với quân Đức - họ bị giam ở các trại tù thuộc hệ thống GULAG.
Cưỡng chế được tiếp tục tiến hành đến tận cuối năm. Sau chiến tranh, các quân nhân người Tác-ta ở Crimea bị đồng loạt cho giải ngũ và bị đưa đi các trại cải tạo ở Siberia và Ural.
Đến cuối chiến tranh, đã có hơn 30.000 người Tác-ta ở Crimea tử vong vì đói ăn, bệnh tật và kiệt sức. Ít lâu sau, chính quyền Xô-viết đã cho Crimea thành một nước cộng hòa nhưng tước mất quyền tự trị, còn trong vòng 1947-1948 hơn 80% địa danh làng bản Crimea bị thay thế sang địa danh theo chuẩn mực Xô-viết, theo
bài viết trên mạng news.liga.net.
