Nhà văn Kertész Ỉme
Trong số báo “Die Welt” ra vào cuối tuần,
nhà văn duy nhất của Hungary từng đoạt giải Nobel Văn chương (năm 2002) đã đưa ra những phát biểu gây sốc về quê hương ông, Cộng hòa Hungary.
Trả lời câu hỏi của báo, theo đó ông
coi mình là người Berlin hay Budapest, nhà văn Hungary hiện đang sống tại Berlin cho hay: “
Tôi là cư dân của một đô thị lớn và đã luôn từng là như vậy. Cư dân một đô thị lớn thì không thể là người Budapest. Bởi lẽ, thành phố này đã xuống dốc toàn diện. Một cư dân của đô thị lớn phải gắn bó với Berlin”.
Về những yếu tố khiến Kertész “mê” Berlin đến thế, nhà văn nhấn mạnh hai điểm. Berlin là trung tâm của âm nhạc thế giới, đây là một trong những lý do chính khiến ông đã sống tại đây từ 8 năm nay: “T
hời còn sống ở Budapest, tôi luôn phải mang chiếc đài bán dẫn nhỏ vào phòng tắm khi muốn nghe nhạc vì chỉ ở đó mới bắt sóng tốt”.
Một lý do khác được Kertész nêu ra là đối với ông, thủ đô nước Đức có bầu không khí của một đô thị bình an: “
Con người ở đây thân thiện với nhau, thân thiện với tôi ngay từ giây phút đầu tôi đã có cảm giác ấy và cảm giác đó đọng lại trong tôi đến bây giờ”.
Tilman Krause, ký giả tờ “Die Welt” đặt câu hỏi: không lẽ Budapest không theo kịp với bước tiến này? Bởi lẽ, cách đây 10 năm, khi Kertész giới thiệu với ông Budapest, ông ấy đô thị ấy màu sắc và cả hạnh phúc nữa.
Trả lời câu hỏi đó, Kertész cho rằng sở dĩ có ấn tượng đó là vì nhà báo chỉ nhìn nhận Budapest như một du khách: “
Đấy chỉ là bề ngoài mà thôi”. Kertész cho hay ông vừa về Budapest 10 ngày: “
Trong vòng 10 năm qua, tình hình tại Hungary xấu đi liên tục. Phe cực hữu và những kẻ bài Do Thái thống trị. Những dục vọng cũ và tệ hại của dân Hung - sự dối trá, khuynh hướng bóp nghẹt mọi việc – càng được thể hiện hơn bao giờ hết. Hungary trong chiến tranh, Hungary và chủ nghĩa phát-xít, Hungary và CNXH, những vấn đề ấy không hề được xử lý, người ta chỉ làm đẹp tất cả”
Ký giả tờ “Die Welt” nhắc nhớ Kertész rằng, ông chào đời tại Budapest, thời niên thiếu từng sống ở đó và sau khi được giải thoát khỏi trại tập trung Buchenwald, ông cũng trở lại nơi này sinh sống. “Die Welt” đặt câu hỏi: “
Không lẽ, đất nước có nền văn học vô cùng phát triển của ông lại không có gì khiến ông quyến luyến?”
“
Tôi là sản phẩm của nền văn hóa Châu Âu, một nền văn hóa suy đồi, nếu muốn thì có thể gọi là không cội rễ. Hãy đừng bó buộc tôi với Hungary”, Kertész đáp. “
Các đồng hương của anh coi tôi là Do Thái là đủ rồi. Khái niệm sắc tộc, bản sắc dân tộc không liên quan gì đến tôi. Còn nói về nền văn học Hungary rất phát triển mà anh vừa nhắc đến, tôi phải thú thực là dưới thời XHCN, tôi không đọc bất cứ cuốn sách nào được Nhà nước cho phép. Bởi lẽ, tất cả những cuốn như thế hoàn toàn không hợp với thị hiếu của tôi. Cứ mỗi lần cố gắng đọc là tôi lại cảm thấy ứ lên tận họng” – Kertész nhấn mạnh, và nói thêm rằng cố nhiên có vài nhà văn Hungary mà ông rất kính trọng, như Krúdy Gyula, Szomory Dezső và
Márai Sándor.
Nói về sự nghiệp văn chương của mình, Kertész tuyên bố: sở dĩ ông viết về holocaust vì, như ông diễn đạt, ông đã phải sống và đã sống qua trải nghiệm độc nhất vô nhị này của thế kỷ XX, tại Auschwitz và tại Buchenwald. “
Nhưng tôi viết tiểu thuyết, chứ không theo dòng văn học holocaust”, ông nói thêm, ám chỉ rằng ông coi mình là một nhà văn chuyên nghiệp.
Trả lời một câu hỏi khác, Kertész tuyên bố: không thể coi thử nghiệm triệt tiêu sắc dân Do Thái, chủ nghĩa bài chủng tộc Do Thái của thế kỷ XX như một hiện tượng riêng lẻ. Cần phải xem xét nó trong mối tương quan với một trải nghiệm lớn của thời đại, và trải nghiệm đó là chủ nghĩa toàn trị. “
Và tại một nước như Hungary, ngoài điểm ấy ra, còn có thể nhận thấy rằng chủ nghĩa bài Do Thái chưa chấm dứt với sự sụp đổ của những phần tử Quốc xã” – Kertész Imre phát biểu với tờ “Die Welt”.
