ERKEL FERENC VÀ TRÍCH ĐOẠN “PALOTÁS” TRONG NHẠC KỊCH “HUNYADI LÁSZLÓ”

Tên tuổi Erkel Ferenc bất cứ người Hung nào cũng biết tới, trên cương vị nhạc sĩ phổ nhạc cho khổ thơ đầu tiên trong bài thơ “Himnusz” (Ca ngợi Tổ quốc) của thi hào Kölcsey Ferenc (1790-1838), để sau này ca khúc ấy trở nên bản Quốc ca chính thức (được ghi trong Hiến pháp) của đất nước này.

Bên cạnh đó, Erkel Ferenc còn là tác giả của những vở opera lừng lẫy như “Bánh bán” và “Hunyadi László”, cả hai đều có đề tài lịch sử và đưa người xem về thời Trung cổ, khi Vương quốc Hungary không chỉ là một cường quốc trong khu vực, mà đã có những lúc còn trở thành “ông lớn” tầm Châu Âu.

Erkel Ferenc được xem như người có công lao hàng đầu trong việc gây dựng nền âm nhạc cổ điển Hungary. Năm 1975, cùng đại nhạc sư Liszt Ferenc, ông tham gia sáng lập Nhạc viện Budapest (nay là Đại học Âm nhạc Budapest) và trong 10 năm, ông là giáo sư dương cầm kiêm Giám đốc Nhạc viện.

Là Giám đốc Âm nhạc của Nhà hát Opera Hungary được thành lập năm 1884, tên tuổi Erkel gắn liền với sự ra đời của nền opera Hungary, được xây dựng trên nền nhạc truyền thống Verbunkos thế kỷ 19 (một thể loại nhạc khiêu vũ của Hung), kết hợp những nết tinh túy của nhạc kịch Ý và Pháp.

“Hunyadi László” có một trích đoạn rất nổi tiếng, rất quen biết với người Hungary: “Palotás”. Vốn là điệu nhạc khiêu vũ chậm và trọng thể của giới quý tộc xưa, về sau vũ khúc này thường được dùng để mở màn các dịp lễ hội - đặc biệt là các lễ tốt nghiệp, trưởng thành, ra trường... của giới học sinh. 

 

Thoạt tiên, “Palotás” được nhảy tại các cung điện hoàng gia và tư gia giới quý tộc (cái tên Palotás xuất phát từ Palota, nguyên thủy là phòng khánh tiết của các thành trì, lâu đài). Thế kỷ 19, nó được chuyển thể sân khấu thành “vũ tập thể” và là điệu nhảy truyền thống của Hungary mở đầu các vũ hội.

“Palotás” một phần dựa trên vũ điệu Verbunkos với phần trình diễn tinh tế của các cặp nam nữ, và đi kèm những nét rất nam tính của đàn ông Hungary trong những đường nét điêu luyện. Nét nhạc tươi vui, rạng rỡ, trang trọng, vừa mang tính “cung đình” sang trọng, vừa mang dư vị gần gũi của dân quê.

Với thời gian, “Palotás” đã trở nên một nét tinh hoa âm nhạc Hung. Xin giới thiệu bản sau đây do nghệ sĩ vĩ cầm rất nổi tiếng Mága Zoltán trình bày trong buổi Hòa nhạc Năm mới 2010 được tổ chức thường niên (tại Cung Thể thao Papp László, Budapest) và hết sức thu hút người yêu nhạc của ông.

(*) Có thể xem thêm các bản do Nhà hát Opera Quốc gia Hungary trình diễn, năm 2004 và 2012.