HUNGARY Ồ ẠT MUA VACCINE “PHƯƠNG ĐÔNG” VÀ MÁY TRỢ THỞ TRUNG QUỐC

Điều đáng nói nữa, là các loại vaccine nói trên đều không nằm trong danh mục các thuốc chích ngừa được Ủy ban Châu Âu cho phép! Trao đổi sau đây được thực hiện với Đài RFI (Quốc tế Pháp Quốc).

- Tình hình tiêm chủng và dịch bệnh ở Hungary đang diễn ra như thế nào tại Hungary?

Hungary là quốc gia duy nhất trong khối Liên Âu chủ trương “bắt cá hai tay”: vừa tham gia dự án mua vaccine chung của EU hướng tới các loại thuốc được Cơ quan Quản lý Dược phẩm Châu Âu (EMA) chính thức chuẩn thuận, vừa tự nhập các loại vaccine “Phương Đông” (Nga, Trung Quốc...) với mục đích có thật nhiều và nhanh cho người dân. Chính sách “chân trong chân ngoài” này gây nên phản ứng không hài lòng của Brussels.

Tuy nhiên, thực tế là cho tới giờ, Hungary đã chuẩn thuận và cho nhập 7 loại vaccine tiêm miễn phí cho người dân, trong khi Liên Âu mới cho phép 3 loại tại các nước thành viên. Tỷ lệ tiêm chủng ở Hung đã lên tới hơn 18%, cao ở mức nhất, nhì EU, so với mức trung bình chưa tới 10% của Liên Âu, và chính quyền nước này đặt kỳ vọng sẽ bắt đầu tái mở cửa được sớm hơn “phần còn lại” của Liên Âu, vài ngày sau Lễ Phục sinh sắp tới.

Số người Hung đồng ý tiêm chủng đã tăng từ 35% (tháng 11/2020) lên 69% (cách đây ít hôm). Tính đến giờ, Hungary đã tiêm được cho 71% số người trên 65 tuổi đã đăng ký. Tổng cộng, cho tới nay, Hungary đã đặt hơn 31 triệu liều vaccine, đủ dùng cho gấp đôi số cư dân Hung cần tiêm chủng, và chính quyền nước này cũng cho hay họ có tham vọng nếu còn thừa, sẽ hỗ trợ các cộng đồng Hung kiều sinh sống ở các nước lân cận.

Nội các của Thủ tướng Orbán Viktor coi đây là sự thành công trong công tác phòng dịch của họ, tuy nhiên, một nghịch lý là từ nhiều ngày nay, Hungary là nước có tỷ lệ tử vong do Covid-19 cao nhất Châu Âu và trong Top 5 của thế giới! “Thảm kịch” là từ vang lên nhiều lần những ngày qua, khi số ca nhiễm hàng ngày vượt mức 10 ngàn, nguồn lực y tế ngày càng cạn kiệt, các bác sĩ nội trú và sinh viên y khoa cũng được huy động lâm trận.

Tình thế nguy ngập đến mức Hội Bác sĩ Hungary (MOK) - tổ chức đại diện và bảo vệ quyền lợi của giới bác sĩ tại Hung - phải ra thông cáo với lời lẽ rất bi thảm, yêu cầu chính quyền lập tức phải tiến hành các biện pháp thật ngặt nghèo để ứng phó với tình hình dịch bệnh hiện tại, khi các khoa ở bệnh viện đa phần đã trở thành nơi điều trị bệnh nhân Covid-19, các khoa hồi sức tích cực quá tải nhiều lần, các phòng mổ ngừng hoạt động...

Chuẩn bị cho Lễ Phục sinh, nhưng MOK khuyên người dân bỏ mọi chuyến đi có thể trì hoãn, tránh thăm bạn bè và người thân “để sang năm còn có thể gặp mặt họ”, tránh đi phương tiện giao thông công cộng, chỉ đi mua sắm tối đa 1 lần hàng tuần. Với chính quyền, MOK đề nghị cấm gặp mặt trò chuyện trên 3 người ở nơi công cộng, đóng cửa các trung tâm thương mại và mua sắm, chỉ cho mở các tiệm thực phẩm và hiệu thuốc...

- Tại sao Hungary nhập hai vaccine của Trung Quốc trong khi vẫn nhận được vaccine trong khuôn khổ Liên hiệp Châu Âu? Và vaccine của Trung Quốc có giúp đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng không? Người dân Hungary đánh giá thế nào về vaccine Trung Quốc?

Cần biết, cụ thể, Hungary đang sử dụng 5 loại vaccine, trong đó có 3 loại thuộc dự án vaccine chung của Liên Âu (Pfizer−BioNtech, Moderna và AstraZeneca), và 2 loại theo chương trình “Vaccine Phương Đông” (Sputnik V của Nga và Sinopharm của Trung Quốc) thuộc thẩm quyền cá nhân của Hungary. Nước này cũng đã chấp thuận và đang chờ đợi 2 loại thuốc chích ngừa mới, trong đó có loại CanSino đơn liều của Trung Quốc.

Ngay từ mùa thu năm ngoái, song song với việc là thành viên của dự án chung Liên Âu, chính quyền Hungary đã đặt mua với Nga và Trung Quốc khi các loại vaccine của các công ty 2 nước này còn chưa qua thẩm định lâm sàng giai đoạn 3, với lý do để phong phú và đa dạng hóa các nguồn chích ngừa. Chính sách ấy, tới nay vẫn bị truyền thông độc lập Hung và một bộ phận cư dân Hung nhìn nhận với sự ngờ vực và cả phê phán, chỉ trích.

 

Tuy nhiên, từ đầu năm nay khi dự án của EU gặp một số trở ngại về cung ứng, chuyên chở, thì chính quyền Hung càng đẩy mạnh và đúc kết thành một “triết lý” về việc mua vaccine, là cần xúc tiến các mối quan hệ Phương Đông để làm đối trọng với Brussels, vừa chậm chạp, thiếu hụt, vừa quan liêu và không quan tâm tới các nước thành viên. Gần đây nhất, ông Orbán Viktor còn nói thẳng: việc Hungary tham gia chung với EU là sai lầm!

Dầu sao đi nữa, thực tế khó phủ nhận là bằng việc mua ào ạt các loại vaccine “ngoài luồng” của Nga và Trung Quốc, Hungary đã thúc đẩy được việc tiêm chủng. Thống kê gần đây nhất cho hay nước này mới nhận được chừng 8% lượng vaccine đã đặt từ dự án Liên Âu, và tới 28% từ chương trình “Vaccine Phương Đông”. Như vậy là trước mắt, gió Đông vẫn lấn át gió Tây, phù hợp với chính sách ngoại giao “Hướng Đông” của Hung.

Để quảng bá cho cái gọi là “vaccine Phương Đông”, các quan chức cao cấp nhất của Hungary như tổng thống, thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội và các bộ trưởng quan trọng đều nhất loạt dùng vaccine Trung Quốc và Nga, đích thân Thủ tướng Orbán Viktor còn nói ông chọn hàng Trung Quốc. Đài báo thân chính quyền luôn nói rằng mọi vaccine do Hung cấp phép đều tốt cả, và đều tốt hơn là vaccine “không đến”, hoặc tốt hơn Covid-19!

Điều này khiến các loại vaccine của Nga và Trung Quốc, mặc dù trong thực tế được cấp phép dựa trên sức ép chính trị chứ không tuân thủ những quy chuẩn khoa học mặc định, và lúc đầu rất ít được dân Hung tin tưởng, thì nay có tỷ lệ ủng hộ khá cao. Một thăm dò ít ngày trước cho hay độ tin tưởng đặt vào Sinopharm của Trung Quốc và Sputnik V của Nga đã tiệm cận với Moderna của Mỹ, và vượt xa AstraZeneca của Anh - Thụy Điển.

- Hungary sẵn sàng mua 68 Euro/2 liều vaccine của Sinopharm. Mức giá cao này có gì bất thường không? Trước đó cũng có tai tiếng về việc Hungary cũng mua máy trợ thở của Trung Quốc nhưng rất nhiều máy phải đắp chiếu vì không có người biết sử dụng. Anh có thể giải thích thêm?

Hungary đang sở hữu nhiều cái “nhất” liên quan tới mối quan hệ với Trung Quốc như người theo dõi thời sự có thể nhận ra: trong chiến dịch “cầu hàng không Hung - Trung” ròng rã từ mùa xuân và kéo dài suốt năm ngoái, Hungary là nước nhập khẩu khẩu trang Trung Quốc với lượng khủng khiếp, và bên cạnh đó là máy trợ thở Trung Quốc nhiều nhất tính theo đầu người, với giá cao nhất, có thể gọi là “trên trời”, gấp nhiều lần giá thị trường!

Hiện tại, Hungary lại là thành viên duy nhất của Liên Âu cấp phép cho Sinopharm và nhập khẩu loại này số lượng lớn nhất so với các loại vaccine khác, với giá đắt nhất, khó tưởng tượng! Dư luận còn dị nghị rằng chính quyền Hung không nhập trực tiếp từ đối tác Trung Quốc, mà thường thông qua những công ty từ “trên trời rơi xuống”, rất thiếu minh bạch và tạo cơ hội cho việc tham nhũng, trong cả 2 phi vụ máy trợ thở và thuốc chích ngừa.

Kết quả của cách mua “trên tiền” ấy là tới giờ, Hungary có hơn 17 ngàn máy trợ thở trong kho, để đó, gấp rất nhiều lần so với nhu cầu thực tế mà nước này có thể cần (hiện tại, ở mức kỷ lục, Hung có trên dưới 1.500 ca cần trợ thở hàng ngày), và từ nhiều tháng nay Bộ Ngoại giao nước này giao nhiệm vụ cho các đại diện ngoại giao Hungary ở nước ngoài rao bán, kể cả với giá dưới mức giá mua vào, nhưng chưa hề bán được chiếc nào.

Để lý giải cho những câu hỏi và cả bất bình của công luận, nhiều tuần nay, giới lãnh đạo thượng đỉnh Hung đồng nhất lặp đi lặp lại một ý: Hungary quan tâm đến tính mạn người dân, nên có thể mua mà không quan tâm, bất chấp giá cả, vì không gì so được với tính mạng con người, và không gì có thể so được với vaccine đã nắm trong tay. Budapest cũng chỉ trích Brussels “cò kè”, “bủn xỉn”, mà không đặt cuộc sống con người lên trên hết.

Thủ tướng Orbán Viktor trong một phát biểu mới nhất lý giải rằng thời gian là quan trọng nhất, Châu Âu đang gặp khủng hoảng trong kế hoạch xúc tiến chiến dịch tiêm chủng và làm sao có được nguồn thuốc chủng ngừa đáng tin cậy, còn Hungary thì “nếu không có đồ rẻ thì thà xài đồ đắt” và “giá cả không phải yếu tố hàng đầu”. Hungary đã “quyết định sai lầm, lẽ ra phải nói là để tự mỗi nước mua vaccine”, ông phê phán dự án chung của EU.

Không khó để thấy rằng trong xung đột giữa Hungary và Liên Âu, khi nước này luôn có “con đường riêng”, và đặc biệt trong bối cảnh đảng cầm quyền FIDESZ vừa phải rời đại gia đình Đảng Nhân dân (nhóm chính trị lớn nhất trong Nghị viện Châu Âu) sau nhiều năm là thành viên, nội các nước này lại tìm thêm được một vũ khí để đối đầu với Brussels trong hồ sơ dịch bệnh. Cuộc chiến ấy sẽ tiếp tục ra sao, chúng ta hãy cùng để tâm theo dõi!

(*) Bài viết đã đăng tr​ên RFI.