Bộ trưởng Székely Tamás - Ảnh: Stiller Ákos (hvg.hu)
Là một cựu ký giả, từ nhiều năm nay, ông Félix Péter đã khởi động nhiều chiến dịch nhằm kêu gọi cộng đồng tham chiến chống khói thuốc. Không ít lần, ông công khai bày tỏ quan điểm cho rằng chính quyền Hungary có chung lợi ích với các hãng sản xuất và tiêu thụ thuốc lá vì đây là mặt hàng mang lại doanh thu lớn cho nhà nước, trong khi đó, người hút thuốc tử vong trước tuổi thì “tiết kiệm” được cho nhà nước khoản phí y tế và lương hưu.
Với thái độ quyết liệt và không khoan nhượng, ông Félix phản đối gay gắt những quảng cáo thuốc lá và nhiều lần đòi các cơ quan chức năng phải thực hiện nghiêm túc việc cấm hút thuốc tại những nơi không được phép, điều mà không ít bộ trưởng và dân biểu đã vi phạm. Ông Félix cũng từng tiến hành một chuỗi biểu tình một mình trước tòa nhà Bộ Y tế - ở đó, hàng ngày, ông vác loa nói liên tục trong thời gian 2 tiếng, đòi vị bộ trưởng phải từ chức.
Trong những dịp phát biểu, ông Félix đã dùng nhiều từ ngữ rất mạnh mẽ để chỉ trích Bộ trưởng Y tế Hungary thời đó, ông Székely Tamás - ví dụ, ông gọi vị bộ trưởng là “
kẻ dối trá”, “
phản quốc”, “
bộ trưởng bất lực nhất”, và coi Bộ Y tế là “
bộ tham nhũng, thối nát nhất”. Ðây là lý do khiến Bộ trưởng Székely đã khởi kiện ông trên tòa với tội danh “xúc phạm danh dự”.
Ở phiên sơ thẩm, Tòa khẳng định ông Félix quả thực đã phạm tội “xúc phạm danh dự” vì ông đã dùng những từ “
phản quốc” và “
tham nhũng” một cách vô cớ với vị bộ trưởng. Theo tòa, cho dù những “người của công chúng” phải chịu nhiều búa rìu dư luận hơn dân thường, nhưng việc “vu” cho họ những tội hình sự không chỉ là sự xúc phạm, mà còn đi quá giới hạn của quyền thể hiện ý kiến.
Tại phiên phúc thẩm diễn ra cách đây ít ngày, đại diện cho ông Félix là luật sư Baltay Levente thuộc TASZ (Hiệp hội vì các quyền tự do), một tổ chức dân sự bảo vệ các quyền công dân tại Hungary. Sau phần tranh tụng, tòa đã đưa ra phán quyết tuyên bố ông Félix vô tội vì theo tòa, có sự khác biệt của những khái niệm như “
phản quốc” hay “
tham nhũng” khi chúng được dùng trong đời thường và trong ngôn ngữ luật.
Do đó, tòa cho rằng nếu ai đó đưa ra lời chỉ trích một chính khách thì đó không phải là sự cáo buộc. Bởi lẽ, những lời lẽ như vậy được nêu ra hàng ngày trong những dịp trò chuyện riêng, hoặc những cuộc tranh luận công khai - thế nên, việc trừng phạt hình sự người đưa ra ý kiến đó sẽ khiến bản thân cuộc tranh luận và những quan điểm phê bình bị hạn chế một cách không tương xứng.
Hiệp hội vì các quyền tự do (TASZ) đánh giá phán quyết của Tòa án Thủ đô Budapest mang tầm quan trọng then chốt trong việc xác định giới hạn của quyền phê bình những nhân vật nắm trong tay quyền lực. TASZ cho rằng vụ kiện của Bộ trưởng Székely cũng nằm trong nỗ lực của giới chính khách nhằm bịt miệng những ý kiến phê bình mà họ không ưa, bằng cách tận dụng sự “bảo toàn danh dự” mà luật cho phép họ.
Nhưng phán quyết của tòa trong dịp này cho thấy, những kẻ nắm quyền có bổn phận chịu đựng cả những ý kiến phê phán khó nghe hoặc xúc phạm. Ở đây, vấn đề không phải là vị bộ trưởng có dối trá hoặc tham nhũng hay không trong thực tế, mà cái chính là nếu ai nghĩ như vậy về ông ta, thì họ được quyền nói ra suy nghĩ ấy một cách tự do.
“
Phán quyết của tòa đưa ra một thông điệp rằng tất cả mọi người đều có thể tự do phát biểu quan điểm của họ, nếu họ cho rằng một bộ trưởng không có khả năng thực hiện trọng trách được giao, vì Bộ của ông không được lãnh đạo theo hướng phục vụ lợi ích công cộng. Cần được tự do phát biểu ý kiến phê bình và các quan chúc không thể cản trở điều đó bằng cách viễn dẫn luật lệ này nọ!” - luật sư Baltay Levente khẳng định.
