Từ những chuyến đi: NGỌN LỬA PRAHA

Đài tưởng niệm Jan Palach mới được khai trương tại quảng trường mang tên anh (Náměstí Jana Palacha) ở Praha, Cộng hòa Czech, bên bờ Tây của con sông Vltava. Từ đây, chỉ mấy vài phút đi bộ là có thể tới Cầu Tình (Karlův most), hay vào Khu phố cổ (Staré Město) mà trung tâm là Quảng trường Con Gà (Staroměstské náměstí), nơi tọa lạc Tòa Thị chính cũ với chiếc đồng hồ thiên văn (Pražský orloj) luôn tấp nập du khách.

 

Đối diện đài tưởng niệm là Phòng Hòa nhạc nổi tiếng Rudolfinum, trụ sở của Dàn nhạc Giao hưởng Quốc gia Czech, và tượng đài Antonín Dvořák, nhà soạn nhạc lớn của Tiệp, tác giả các bản “Vũ khúc Slavonic” (Slovanské tance) và Giao hưởng số 9 “Từ Thế giới Mới” (Z nového světa), mà một bản thu âm của nó đã được du hành gia Mỹ Neil Armstrong mang theo trong chuyến nguyệt du năm 1969 của con tàu Apollo 11.

   

Kế bên, là tòa nhà của Phân khoa Triết học Đại học Karl tại Praha (Univerzita Karlova v Praze), nơi chàng thanh niên Jan Palach đã thi đậu nhưng không được nhận vì lượng thí sinh quá đông. Địa điểm của đài tưởng niệm, như thế, rất trang trọng, giàu nét lịch sử và đầy tính nhân văn.

Tự thiêu cho một ý nguyện nào đó hẳn nhiên là một hình thức thể hiện quan điểm và phản kháng quyết liệt nhất. Mình luôn tự hỏi, Jan Palach và ít nhất là 12 người theo gương anh thời gian đó đã trải qua những dằn vặt nội tâm gì để dẫn tới quyết định và hành động can trường ấy.

Một điều chắc chắn: những người như họ, sẵn sàng hy sinh cho những lợi ích chung của cộng đồng (và trong đó, của cả những kẻ không bao giờ động đậy dù chỉ một ngón tay cho sự thay đổi, nhưng không bao giờ từ chối những thành quả của sự đổi thay) không hề màng tới danh lợi hoặc sự đền bù xứng đáng khi “kháng chiến thành công”.

       

Ở một mức độ và tầm kích khác, những anh chị xuống đường ở Việt Nam trong những ngày này - cho một tương lai tươi sáng và văn minh hơn - cũng như thế. Lịch sử Việt Nam sẽ có những trang, những dòng trân trọng dành cho họ...