CHIA TAY NỮ CA SĨ CỦA “NGÔI NHÀ TRẮNG”

Ambrus Kyri chào đời ngày 4/2/1945 với tên khai sinh là Ambrus Margit. Tài năng ca hát của bà đã được phát hiện rất sớm, từ năm 16 tuổi, và do đó, 1 năm sau khi tốt nghiệp phổ thông, bà đã có giấy phép trình diễn được cấp bởi Văn phòng Tổ chức Quốc gia (ORI) là cơ quan nhà nước độc quyền thời CS về nhạc nhẹ và tổ chức biểu diễn trong nước, cũng như quản lý “toàn diện” với giới nghệ sĩ biểu diễn.

Với “đặc quyền” ấy, Ambrus Kyri trở thành ngôi sao đầu tiên của giới yêu nhạc trẻ tuổi mới lớn ở Hungary và xét về ngoại hình cùng phong cách biểu diễn, bà được gọi là “Rita Pavoné của nước Hung” (Rita Pavoné là một ca sĩ người Ý, cùng tuổi bà, và cũng được phát hiện trong một cuộc thi âm nhạc vào năm 17 tuổi). Ngay sau đó, 5 lần liền, Ambrus Kyri tham gia liên hoan nhạc nhẹ thường niên do MT đăng cai.

Tại sân chơi lớn nhất và được chờ đợi nhiều nhất hàng năm về nhạc trẻ của Hungary thời bấy giờ, vào năm 1967, bà đoạt giải 3 (cùng nữ ca sĩ Fenyvesi Gabi) với “Ngày và đêm” (Nappalok és éjszakák), một bài hát tới giờ vẫn được các “fan” cao tuổi nhớ đến. Hai năm sau, bà sở hữu thêm Giải Đặc biệt của Ban Giám khảo cho ca khúc “Tin, nếu muốn” (Hiszem, ha akarom) lại Liên hoan Âm nhạc Intervision.

 

Ambrus Kyri được biết đến như một ca sĩ của các kỳ đại nhạc hội, liên hoan âm nhạc, với hàng loạt bài hát của một thời như “Twist là thế” (Ilyen a twist), “Ông, bà đi rồi” (Elment a papa, mama), “Dạo ở sở thú” (Állatkerti séta) hay “Hay tuyệt” (Bombajó). Thập niên 70, người nữ danh ca tóc nâu, mắt nâu và rất xinh xắn này đã có dịp lưu diễn ở hầu như tất cả các quốc gia CS, bà còn ra đĩa bằng tiếng Anh và Ý.

Tuy nhiên, sự nghiệp của Ambrus Kyri không kéo dài: bà giải nghệ vào cuối những năm 70, rồi trong vòng gần 2 thập niên, bà làm việc trên cương vị một BTV âm nhạc chuyên dẫn các chương trình nhạc nhẹ của Đài Phát thanh Hungary. Năm 1993, trong làn sóng cắt giảm biên chế lớn của Đài, cựu danh ca bị sa thải một cách đáng buồn: khi tới chỗ làm, bà thấy phòng thu âm khóa cửa và được biết, thế là hết!

Khác với nhiều đồng nghiệp cùng thời, sau khi rời sàn diễn, Ambrus Kyri hầu như không tham gia các chương trình với vai trò khách mời là một cựu ngôi sao, vì cảm thấy điều đó không có ý nghĩa. “Tôi không muốn mình trở nên thảm hại”, bà chia sẻ với báo chí, và còn không cho chụp ảnh để muốn giữ hình ảnh đẹp và trẻ trung một thời. Lần cuối, Ambrus Kyri biểu diễn là trên sân khấu của “Dáridó”, năm 1999.

 

Từng rất thành công một thời, song người nữ ca sĩ không được các thế hệ sau nhớ tới nhiều. Nói về điều này, Ambrus Kyri thổ lộ, tại các liên hoan nhạc trẻ, không phải là các ca sĩ, mà các bài hát “cạnh tranh” nhau, và ai “được phân” bài hay thì có cơ hội được “lên đỉnh”. Bà giành được Giải 3 Tiếng hát Truyền hình năm 1967 cũng nhờ người ca sĩ vốn dĩ được giao ca khúc đó không hát được, và bà tới lượt vào phút cuối.

Những bài hát “vui khỏe trẻ trung” một thời của Ambrus Kyri nhanh chóng bị lãng quê, rốt cục “thế hệ Beat” gồm 3 tượng đài nữ Koncz Zsuzsa, Kovács Kati và Zalatnay Cini “bá chủ” nhạc trẻ Hungary cuối thập niên 70. Nhưng theo nhận định của hậu thế, Ambrus Kyri đã thể hiện một cảm xúc sống vào thời của bà, và tên bà mãi mãi ở lại với lịch sử nhạc nhẹ Hung, ít nhất là với ca khúc “Ngôi nhà trắng” (Fehér házikó).

Từng rất quen biết với các DHS Việt Nam tại Hungary một thời, “Ngôi nhà trắng” (1968) là phiên bản tiếng Hung của “Casa bianca”, một ca khúc Ý lần đầu tiên được vang lên tại Liên hoan Âm nhạc San Remo cùng năm. Lời tiếng Hung của ký giả Vándor Kálmán đậm tính hoài niệm về tình yêu và tuổi trẻ, với chất giọng trong sáng pha chút buồn bã của Ambrus Kyri đã khiến bài hát trụ lại được với năm tháng... (*).

Hơn nửa thế kỷ sau khi ra đời, “Ngôi nhà trắng” vẫn là một ca khúc ám ảnh về một thời để yêu và một thời để sống, ngay cả khi người ca sĩ hát nó đã ra đi bất ngờ ở tuổi 76 vào ngày 30/11/2021, giữa một mùa dịch ảm đạm và đượm buồn...

 

NGÔI NHÀ TRẮNG
(Lâm Việt Tùng dịch)

Ngôi nhà trắng nhỏ mái đơn sơ
Màu trắng bức tường rất mộng mơ
Nơi chúng mình ngày xưa đã đến
Tháng năm hạnh phúc thật nên thơ

Trái tim đâu có quên điều gì
Mỗi góc tường xưa nhắc chuyện chi
Sao hạnh phúc thời xuân trẻ ấy
Cứ vô tình mãi mãi trôi đi.

Nhất định chúng mình sẽ đến thăm
Cùng tìm kỷ niệm thời xa xăm
Mùa hè năm ấy như quay lại
Quấn quýt bên nhau quên tháng năm.

Ngôi nhà trắng nhỏ mái đơn sơ
Cho đến bây giờ vẫn mộng mơ
Trong tôi là kỷ niệm duy nhất
Của tuổi thanh xuân với dại khờ

Nhất định chúng mình sẽ đến thăm
Cùng tìm kỷ niệm thời xa xăm
Mùa hè năm ấy như quay lại
Quấn quýt bên nhau quên tháng năm.

Ngôi nhà trắng nhỏ mái đơn sơ
Cho đến bây giờ vẫn mộng mơ
Trong tôi là kỷ niệm duy nhất
Của tuổi thanh xuân với dại khờ.

 

FEHÉR HÁZIKÓ
(Vándor Kálmán)

Van egy kicsi házikó.
Fehér fala ragyogó,
Oda jártunk te meg én,
Boldogságunk idején.

Minden kis zug visszahív,
Semmit sem feled a szív.
De a boldog ifjúság
Nem jön vissza soha már.

Mégis újra elmegyünk,
Emlékeket keresünk.
S feltűnik a régi nyár,
És egy vidám ifjú pár.

Az a kicsi házikó
Most is olyan ragyogó,
Nekem egyet jelent már,
Ez a ház, s az ifjúság.

Mégis újra elmegyünk,
Emlékeket keresünk.
S feltűnik a régi nyár,
És egy vidám ifjú pár.

Az a kicsi házikó
Most is olyan ragyogó,
Nekem egyet jelent már,
Az a ház, s az ifjúság.

(*) Ca khúc này đã được đặt lời Việt từ thập niên 70 thế kỷ trước.