HUNGARY: 20 NĂM KHÔNG CÓ ÁN TỬ HÌNH

Chi nhánh tại Hungary của Tổ chức Ân xá Quốc tế thu thập chữ ký để vận động Liên Hiệp Quốc ra nghị quyết hủy bỏ án tử hình trên toàn thế giới - Ảnh: "Tự do Nhân dân"

Tại Hungary, ngày 24-10-1990, Tòa án Hiến pháp đã tuyên bố án tử hình là bất hợp hiến và do đó, hủy bỏ hình phạt này. Ông Sólyom László, tổng thống đương nhiệm Cộng hòa Hungary, chánh án Tòa án Hiến pháp 2 nhiệm kỳ 1990-2000, là người có những đóng góp lớn nhất trong việc Hungary bỏ án tử hình. Với quyết định đó, Hungary đứng vào hàng 42 quốc gia trên thế giới coi án tử hình là vi hiến.

Kể từ thời điểm đó, hình phạt nặng nhất tại Hung là án tù giam chung thân thực sự (đại đa số các án chung thân "thông thường" ở Hungary chỉ kéo dài 15-20 năm trong thực tế).

Theo Bách khoa Toàn thử mở wiki, hiện tại trên thế giới có 90 nước đã bãi bỏ án tử hình, 11 nước chỉ dùng trong những bối cảnh đặc biệt và 32 nước không áp dụng ít nhất trong 10 năm qua, và chỉ còn 64 quốc gia vẫn tiếp tục áp dụng. Liên hiệp Châu Âu coi việc hủy bỏ án tử hình và cam kết không tái lập án tử hình là một trong những điều kiện để một quốc gia gia nhập EU. Cũng theo thống kê của wiki, năm 2004, Việt Nam là nước có số các bản án tử hình cao thứ 3 thế giới, sau Trung Quốc và Iran, và trước... Mỹ. Năm 2006, tổng cộng 1.591 án tử hình đã được thực hiện tại 25 nước trên thế giới; 99% các bản án tử hình được thực thi tại 6 quốc gia Trung Quốc, Hoa Kỳ, Iraq, Iran, Pakistan và Sudan. Trong 47 nước thành viên Hội đồng Châu Âu, 46 nước đã xóa án tử hình và Nga đang chuẩn bị cho quyết định này. Tại Lục địa già Châu Âu, chỉ có Belorussia hiện nay vẫn áp dụng hình phạt khốc liệt nhất này.

Những năm qua, Hội đồng Châu Âu đã có nhiều nỗ lực để vận động việc xóa án tử hình trên toàn thế giới. Năm ngoái, một hội nghị của Hội đồng Châu Âu, Ủy hội Châu Âu và Đoàn chủ tịch luân phiên Bồ Đào Nha của Liên hiệp Châu Âu - với sự tham dự của thủ tướng Bồ Đào Nha José Socrates, chủ tịch Ủy hội Châu Âu José Manuel Barroso và tổng thư ký Hội đồng Châu Âu Terry Davis - đã tuyên bố ngày 10-10 hàng năm là Ngày Châu Âu chống án tử hình. Ông José Socrates tuyên bố rằng việc hủy bỏ án tử hình "là một thành tựu văn minh Châu Âu, cần phải biến nó thành phổ quát", bởi lẽ án tử hình, theo ông Terry Davis, là "một hình phạt man rợ và không hề có hiệu quả gì".