RÚT TÊN?

Đảo Hòn Tằm thuộc danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang đang bị san lấp, bất chấp mọi yêu cầu của các cơ quan chức năng - Ảnh: "Tuổi Trẻ"

Tại sao lại có chuyện lạ như vậy? Lý do là vì Khánh Hòa trong thời gian gần đây liên tiếp có những sai phạm trong việc xây dựng, ảnh hưởng đến môi trường và cảnh quan thiên nhiên vùng vịnh, bị báo chí lên tiếng, thanh tra Bộ Văn hóa Thông tin và Cục Di sản “thổi còi”, khiến lãnh đạo tỉnh có tâm lý cho rằng ngành Văn hóa “làm khó dễ ” mình, đụng đâu cũng thấy di tích, đụng đâu cũng vi phạm, cản trở việc phát triển kinh tế của tỉnh. Ngoài ra còn có những lý do khác nữa khiến nhiều người không hào hứng với việc dược công nhận là di sản. Có rất nhiều dân cư sống trong lòng di sản hay danh thắng lại rất khó khăn về chỗ ở, tiện nghi sinh hoạt hằng ngày do bị hạn chế bởi những qui định “ba không” cứng nhắc: không thay đổi, không sửa chữa, không xây mới. Hội An từng lâm vào tình trạng như vậy, phố cổ Hà Nội cũng thế.

Cần giải quyết mâu thuẫn này như thế nào là chuyện phải bàn, nhưng chắc chắn giải pháp “xin rút” không phải là giải pháp tối ưu. Lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa cho rằng việc xin cho Nha Trang được cộng nhận là danh thắng quốc gia vô hình chung đã tự mình trói mình. Nhưng vịnh Hạ Long được công nhận Di sản thế giới cách đây hơn 10 năm vẫn có những dự án phát triển rất lớn mà vẫn bảo tồn được cảnh quan thiên nhiên thì sao? (Mặc dầu, năm 2005 cũng từng bị Tổ chức Di sản thế giới "thổi còi" nhắc nhở).

Theo thứ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin Trần Chiến Thắng thì có lẽ trường hợp Khánh Hòa là ngoại lệ duy nhất trên thế giới. Cả thế giới đều ra sức phấn đấu bảo tồn, tu bổ, gìn giữ và tìm mọi cách vận động để được công nhận là danh lam thắng cảnh, di sản của mình được các tổ chức quốc tế, quốc gia có uy tín công nhận và làm tất cả để giữ được danh hiệu. Chỉ có một mình Khánh Hòa là không làm như vậy. Một việc chưa có tiền lệ!

Trước dư luận báo chí và quan điểm của Bộ Văn hóa – Thông tin, ông Võ Lâm Phi, chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, cho biết lãnh đạo tỉnh sẽ cân nhắc kỹ lưỡng trước khi xin rút vịnh Nha Trang khỏi danh thắng quốc gia. Vấn đề này theo ông chỉ mới được bàn trong nội bộ, chưa có công văn chính thức trình Bộ Văn hóa - Thông tin. Từ nay đến khi có văn bản chính thức, lãnh đạo tỉnh sẽ bàn thảo để chọn phương án tốt nhất. Ông khẳng định dù quyết định của tỉnh Khánh Hòa và ý kiến của Bộ Văn hóa - Thông tin có như thế nào đi chăng nữa, vấn đề bảo tồn sẽ vẫn được đặt lên hàng đầu. Nếu đúng như lời ông chủ tịch vấn đề bảo tồn sẽ vẫn được đặt lên hàng đầu thì đây sẽ là một tin vui sau cái tin gây sửng sốt mà báo chí vừa thông báo mấy ngày qua.

Ông Paul Stoll, tổng giám đốc Công ty Tư vấn Dịch vụ Du lịch Quốc tế Celadon đã phát biểu thật chí lý trên báo “Tuổi Trẻ”: “Thành công trong kinh tế không chỉ đo bằng số tiền mà chính quyền đó thu được. Đó còn là sự trong sạch của môi trường sống, cuộc sống của người dân hạnh phúc hơn. Phát triển kinh tế thành công để làm gì khi môi trường sống càng trở nên tệ hơn? Nếu chỉ tập trung cho phát triển kinh tế, liệu có đảm bảo môi trường và cảnh quan của vịnh Nha Trang sẽ tốt hơn bây giờ?”

Nhân sự việc này, người ta nhớ đến sự kiện Đồi Vọng Cảnh ở Huế. Nếu không có dư luận kịp thời của báo chí, không có sự lên tiếng mạnh mẽ của giới văn nghệ sĩ, trí thức Huế và nhất là thái độ cương quyết của Bộ Văn hóa - Thông tin thì cái địa điểm đẹp nhất để ngắm nhìn sông Hương thơ mộng sẽ không còn. Thay vào đó là một khách sạn sang trọng dành cho những người giàu có rủng rỉnh túi tiền ngồi ngắm cảnh sông Hương một mình, không ai được bén mảng đến. May thay ngày đó, UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế không có ý định xin rút tên Sông Hương ra khỏi danh sách danh thắng quốc gia và dự án khách sạn trên đồi Vọng Cảnh đã vĩnh viễn bị loại bỏ.

Vẻ đẹp thiên nhiên là tài sản chung. Bảo vệ chúng là trách nhiệm của mọi người không cứ riêng của địa phương nào. Lại càng không thể đối xử với chúng như tài sản riêng của một địa phương nào, hoặc của một tổ chức nào. Việc xin rút hay không xin rút danh hiệu danh thắng quốc gia của Nha Trang cũng không thể là việc “bàn trong nội bộ“ của lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa. Nó phải dược trưng cầu ý kiến của toàn dân, ít nhất cũng là của những người dân sống trong danh thắng đó.