“THÀ CHẾT KHÔNG LÀM VONG QUỐC NÔ”

Lâu lắm mới đọc lại bốn câu thơ này, thấy khí thế lạ. Nhất là, hôm nay đúng là ngày, tròn 34 năm trước, xảy ra trận “Hải chiến Hoàng Sa”, đến giờ vẫn là niềm tự hào của Hải quân Việt Nam Cộng hòa. Nhưng trong dịp ấy, cho dù đã tử chiến, họ vẫn không giữ được Hoàng Sa...

Đảo một vòng quanh các blog quen biết, nhiều nơi nói về ngày này lắm. Nhiều blogger là người Bắc, vào thời điểm ấy có khi còn chưa chào đời - nhưng hẳn là cũng phải trải qua một thời gian dài sau mốc 1975 với những định kiến Bắc - Nam mang tính ý thức hệ rất “phổ thông” trong xã hội Việt Nam - đã coi hành động của các quân nhân “phía bên kia” là anh hùng.

Nhắc đến mấy câu “tự bạch” của nhà thơ trào phúng Tú Mỡ, và hành động quả cảm của quân đội Việt Nam Cộng hòa cách đây 34 năm, để thấy rằng: bất chấp mọi ý thức hệ, mọi hoàn cảnh, nhưng đụng đến những khái niệm thiêng liêng như Đất nước, Quê hương, người Việt không hèn. Và rằng, bất cứ người dân Việt nào cũng mang trong lòng tình cảm yêu nước, cho dù mỗi người có thể yêu theo cách khác nhau - yêu nước không cần phải cổ động, xin và cho phép, và cũng không thể cưỡng bức người dân... không yêu nước. Đơn giản, vì tình yêu nước, tự nhiên đến như tình yêu nam nữ vậy!

Tối nay, cộng đồng bên này có tổ chức một đêm giao lưu tưởng nhớ Phạm Tiến Duật. Nhắc đến ông, không hiểu sao, tôi hay nhớ đến “Vòng trắng” (1974). Không phải vì nó thuộc loại “có vấn đề” (đã đăng rồi, mà lại bị cấm, rồi khiến nhà thơ long đong sau đó khá lâu), mà vì, đọc nó, thấy day dứt:


Cái giá của chiến tranh có thể là như thế! Cũng như, Nguyễn Duy có mấy câu thơ rất hay được trích:


Dường như ít ai biết (hay nhớ) rõ hoàn cảnh ra đời của bài thơ: Nguyễn Duy, cuối mùa hạ 1989, đã sáng tác và viết nó lên nền đá Angkor Watt (đền Đế Thiên) - khi ấy ông là phóng viên tường thuật lễ rút quân đội Việt Nam khỏi Campuchia.

Không sai! Đối với những cuộc chiến nồi da nấu thịt, huynh đệ tương tàn, những cuộc chiến vì ý thức hệ, vì những sai lầm tệ hại của kẻ lãnh đạo (mà rốt cục vẫn chỉ người dân là phải gánh chịu!), thì quả là vậy. Và đến giờ, người dân, chẳng còn ai muốn. Nhưng có lẽ, để giữ gìn và bảo vệ máu thịt của nơi mình sinh ra, sẽ vẫn không ít người lên đường khoác áo lính, đẹp và kiêu hùng, như hình ảnh đoàn quân mà Chính Hữu khắc họa 61 năm trước trong “Ngày về” (mà Lương Ngọc Trác đã phổ nhạc):


Ngồi rồi, đọc lại những bài thơ “cổ lỗ” này, thấy lòng vững và tĩnh lại lạ kỳ. Trước mọi thứ lý sự bùng nhùng, lươn lẹo, những biện luận quanh co, điêu toa hàng ngày được (phải) nghe và đọc...