30 năm “Làn gió đổi mới”: “WIND OF CHANGE”

I follow the Moskva
Down to Gorky Park
Listening to the wind of change

(Theo dòng Moskva
Xuống công viên Gorky
Lắng nghe làn gió đổi thay...)

là ca từ mở đầu của một “bài hát thế kỷ” (theo Kênh Truyền hình ZDF), nằm trên đĩa đơn thuộc hàng bán chạy nhất trong lịch sử âm nhạc với 14 triệu bản phát hành. Bản ballad này được Klaus Meine chơi lần đầu vào tháng 9-1989 tại một phòng thu âm nhỏ mang tính “gia đình”, và xuất hiện trong album “Crazy World” (Thế giới đảo điên) tháng 11-1990.

Tuy nhiên, chỉ hai năm sau, “Wind of Change” mới đạt đỉnh cao khi lần lượt chinh phục các bảng xếp hạng ở Đức, Mỹ, Anh và nhiều nước Châu Âu. Nội dung của bài hát ám chỉ rất rõ ràng những biến chuyển dân chủ tại Liên Xô và Đông Âu thời đó, dẫn tới quá trình thay đổi thể chế, khiến Khối Hiệp ước Warszawa và liên minh CS sụp đổ thời kỳ 1989-1991.

 

Riêng đối với nước Đức, ca khúc càng có ý nghĩa đặc biệt khi gợi nhớ sự sụp đổ của bức tường Berlin tháng 11/1989, chôn vùi vĩnh viễn quá khứ chia cắt địa lý và đem lại sự thống nhất mà không ít người nghĩ chỉ có thể tới trong một tương lai xa xôi. Tất cả đều nhờ “làn gió đổi mới”, đem lại “khoảnh khắc huyền diệu”, “đêm vinh quang” cho dân tộc vĩ đại này:

Listening to the wind of change
Take me to the magic of the moment
On a glory night
Where the children of tomorrow share their dreams
With you and me
Take me to the magic of the moment
On a glory night
Where the children of tomorrow dream away
in the wind of change

(Lắng nghe làn gió đổi thay
Hãy đưa tôi đến với khoảnh khắc huyền diệu
Trong một đêm vinh quang
Nơi những đứa trẻ ngày mai sẻ chia những giấc mơ
Cùng bạn và tôi
Hãy đưa tôi đến với khoảnh khắc huyền diệu
Trong một đêm vinh quang
Nơi những đứa trẻ ngày mai thả hồn theo giấc mơ
Trong làn gió đổi thay)

Theo lời Klaus Meine, ông và ban nhạc có được cảm hứng nhờ chuyến lưu diễn tại Moscow tháng 8-1989, trong khuôn khổ một sự kiện mang tên Liên hoan Âm nhạc Hòa bình Moscow. Vào thời điểm đó, “Chiến tranh lạnh” gần chấm dứt, Liên bang Xô-viết đắm mình trong những biến chuyển do chính sách glasnost (công khai) và perestroika (cải tổ) mang lại.

Sự kiện âm nhạc ấy được Klaus Meine hồi tưởng trong bài báo mới đây “như là một Woodstock của Nga với rất nhiều fan hâm mộ từ khối Đông Âu”. Được hiện diện trước 250 ngàn người, người nghệ sĩ đã có cảm hứng để sáng tác những ca từ ngợi ca nỗ lực hàn gắn, huynh đệ, gần lại bên nhau trong một tinh thần thế giới, bất chấp khác biệt chính kiến:

The world is closing in
Did you ever think
That we could be so close, like brothers

(Thế gian đang xích lại
Có bao giờ bạn nghĩ…
…Chúng ta có thể sát bên nhau, như những người anh em?)

Cũng trong tinh thần ấy, trong ca từ của bài hát, cây đàn truyền thống của văn hóa Nga balalaika đã được đặt cùng biểu tượng Pop - Rock Phương Tây: cây đàn guitar. Gắn liền với sự cáo chung của “Die Mauer”, “Wind of Change” đã được “Scorpions” biểu diễn ngay trước tại Cổng Brandenburg vào ngày 9-11-1999, trong lễ kỷ niệm 10 năm Bức tường sụp đổ.

 

Được coi là bài hát của sự tái thống nhất nước Đức, ít tháng trước, “Wind of Change” đã gặp phải sự nghi vấn về nguồn gốc, khi một ký giả Mỹ - Patrick Radden Keefe - trong một podcast điều tra, viện dẫn một tin đồn được cho là xuất phát từ nội bộ của CIA, cho rằng ca khúc được sáng tác, hoặc có mối liên quan tới Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ).

Mục đích của Mỹ trong “phi vụ” này, theo Patrick Radden Keefe, là để quảng bá lối sống Phương Tây tại các quốc gia CS thuộc khối Đông Âu thời bấy giờ. Podcast nói trên rất được để ý và nhiều người tin theo, do những nguồn tin mang tính “âm mưu” trong đó. Để trả lời, Klaus Meine nói rằng dù giả thuyết này “hấp dẫn”, “mang tính giải trí”, nhưng nó không đúng.

“Thoạt tiên, tôi đã phá lên cười. Tôi không coi đó là chuyện nghiêm túc, nhưng cần hiểu là chúng ta sống trong một thời kỳ mà những thuyết âm mưu như vậy hoàn toàn ngự trị”, thành viên ban nhạc “Scorpions” phát biểu mới đây. “Thậm chí, theo tôi, đây là một đề tài hợp với KGB hơn nhiều, vì bài hát giống hệt như một hướng dẫn tham quan Moscow”, ông nói thêm.

Là một tác phẩm mang tính “thời cuộc”, nhưng “Wind of Change” đã vượt qua được những biến động chính trị nhất thời để trở thành ca khúc tượng trưng cho sự thay đổi. Nhân 30 năm ngày tái thống nhất nước Đức (3-10-1990- 3-10-2020), ban nhạc đã một lần nữa thu âm bài hát trong đĩa “Wind of Change: The Iconic Song” mang tính chất kỷ niệm cho sự kiện này.

“Scorpions” cho hay, các thành viên ban nhạc đã suýt... quên dịp kỷ niệm này, vì từ khi đại dịch Covid-19 bùng nổ, họ tập trung cho một album mới tại Hannover, với sự kết hợp của một số nghệ sĩ... từ xa. Nhưng có lẽ, bất cứ ai có dịp trải nghiệm và đắm mình trong biến động 1989-1990, không thể nào quên ngọn gió mang đến sự đổi thay đến từ ban nhạc Đức này...