ĐẠI DỰ ÁN PAKS 2 CÓ THỂ SẼ BẤT THÀNH

Như NCTG đã nhiều lần đưa tin, Paks 2 - đại dự án mở rộng Nhà máy điện nguyên tử ở TP. Paks bằng cách xây dựng hai lò phản ứng hạt nhân mới - được coi là thương vụ đầu tư lớn nhất trong lịch sử Hungary, sẽ được thực hiện bằng nguồn tín dụng Nga (10-12 tỉ Euro) và khoảng 30-40% các nhà thầu phụ là doanh nghiệp Hung.

Được thông qua một cách mù mờ, gần như “vượt mặt” Quốc hội và không có những nghiên cứu khả thi, “công trình thế kỷ” này của Hungary với Nga bị các đảng phái đối lập cũng như một bộ phận lớn cư dân trong nước cho là “bất hợp pháp”, tùy tiện và nguy hiểm hơn nữa, sẽ dẫn đến sự phụ thuộc vào Moscow và có thể khiến nước Hung lâm vào cảnh nợ nần khánh kiệt trong nhiều thập niên.

Paks 2 được coi là một trong những điểm cốt yếu mà Hungary và Nga “cần đến nhau” trong chuyến công du Budapest vừa rồi của Tổng thống Vladimir Putin. Phía Hung rất cần Nga cho đại dự án này, không nhất thiết vì lý do an toàn năng lượng, mà vì những khả năng “làm ăn” béo bở trong quá trình đấu thầu. Ngược lại, Nga cũng cần đến Hung vì đây là quốc gia EU duy nhất nhờ đến tín dụng của Moscow và dùng tiền ngân sách trong việc xây dựng nhà máy điện nguyên tử.

Trong phát biểu với truyền thông, cựu Quốc vụ khanh phụ trách bảo vệ môi trường Hungary Illés Zoltán đã phê phán gay gắt dự án này: “Nếu đã mua nhà máy điện nguyên tử của Nga thì chúng ta cũng phải mua nhiên liệu Nga và điều này sẽ khiến Hungary hoàn toàn phụ thuộc vào Nga trong những thập niên sắp tới.

Bên cạnh đó, việc chuẩn bị cho dự án đầu tư này có thể kéo dài nhiều năm, và thời gian xây dựng cũng có thể lên tới tám năm. Trong ngần ấy thời gian, nhiều cuộc bầu cử sẽ diễn ra tại Hungary. Tôi cho rằng có thể Paks 2 sẽ không được xây dựng” - ông Illés Zoltán đưa ra nhận định, ông chính là người bị buộc phải rời cương vị Quốc vụ khanh cách đây ít lâu, một phần vì đã không bỏ phiếu tán thành Paks 2.

Theo vị chính khách, nếu tính cả những khoản phí bảo hiểm thực tế, cần thiết trong trường hợp “có biến” xảy ra, thì kinh phí xây dựng trong thực tế sẽ lên tới 18-19 tỉ Euro, tức là vượt xa con số 12 tỉ Euro mà Thủ tướng Orbán Viktor nhắc tới. “Điều này sẽ đặt lên vai nhà nước những khoản phí phi thực tế khiến cho việc xây dựng Paks 2 theo tôi không phải nhằm mục đích cung cấp điện năng và giảm chi phí điện trong gia đình”.

Vị cựu Quốc vụ khanh cũng cho hay, nếu Hung có thừa điện đi nữa cũng không thể đem bán cho Tây Âu vì ở đó có thể mua điện điện rẻ hơn so với điện nguyên tử ở Paks, còn trong vùng Đông Âu và Đông Nam Âu thì cũng không ai có khả năng mua.

Trong một diễn biến có liên quan, theo tờ “Thời báo Tài chính” (Financial Times) của Anh, Brussels cũng có thể phủ quyết hoặc đưa ra những khoản tiền phạt lớn khiến Paks 2 không được thực hiện. Tờ báo này cho hay: cho dù trước đây Ủy ban Châu Âu không phản đối đại dự án Nga - Hungary, nhưng Cộng đồng Năng lượng Nguyên tử Châu Âu (Euratom) và Ủy ban Cạnh tranh Châu Âu vẫn còn chưa “gật đầu” cho bản hợp đồng này, và có thể là hai cơ quan này cũng sẽ không cho phép.

Mới đây, một cuộc thăm dò dư luận do Viện Medián thực hiện cho thấy 60% số người được hỏi phản đối Paks 2 vì những lý do an ninh, an toàn năng lượng, nguy cơ tham nhũng và nỗi lo Hungary sẽ phụ thuộc vào Nga. Bên cạnh đó, 66% cho rằng Hungary nên phát triển các nguồn năng lượng tái tạo thay cho năng lượng nguyên tử.

Phản đối Paks 2 cũng là một trong những nội dung của nhiều tổ chức dân sự, chính trị và cư dân Hungary trong chuỗi những hành động phản đối, biểu tình, xuống đường nhân chuyến thăm Budapest của Tổng thống Vladimir Putin. Đảng LMP (Chính trị có thể khác) còn đưa ra đòi hỏi chính phủ Hungary phải từ bỏ hiệp định bí mật đã ký kết với Liên bang Nga về Paks 2.