KERTÉSZ IMRE VÀ CHUYỆN DỊCH THUẬT

Hầu như tất cả báo chí tại Hungary đều đưa lại sự kiện này dựa theo bản dịch của Hãng Thông tấn Hungary MTI, một bản dịch mà Kertész cho rằng đã xuyên tạc những lời lẽ “phê bình mang tính xây dựng” của ông trong nguyên bản.

Một vài điểm trong bản dịch đã được MTI hiệu chỉnh về sau đó.

Chẳng hạn, thoạt tiên MTI cho rằng theo Kertész Imre, “trong vòng 10 năm qua, tình hình tại Hungary xấu đi liên tục. Phe cực hữu và những kẻ bài Do Thái thống trị”. Về sau, câu nói trên được dịch lại là: “Những kẻ cực hữu và bài Do Thái trở thành thế lực lãnh đạo”.

“Những dục vọng cũ và tệ hại của dân Hung - sự dối trá, khuynh hướng bóp nghẹt mọi việc – càng được thể hiện hơn bao giờ hết. Hungary trong chiến tranh, Hungary và chủ nghĩa phát-xít, Hungary và CNXH, những vấn đề ấy không hề được xử lý, người ta chỉ làm đẹp tất cả” – Kertész khẳng định, theo MTI, và nói tiếp: “Tôi là sản phẩm của nền văn hóa Châu Âu, một nền văn hóa suy đồi, nếu muốn thì có thể gọi là không cội rễ. Hãy đừng bó buộc tôi với Hungary”.

Tuy nhiên, trong một ấn bản ra sau đó nửa ngày, MTI đã chỉnh lại bản dịch, như sau: “Hãy đừng coi tôi là người Hungary”. (Nếu dịch thật sát, câu nói trên của Kertész có thể dịch như sau: “Đừng dán nhãn tôi với Hungary”). Rồi Kertész nói thêm: “Các đồng hương của anh coi tôi là Do Thái là đủ rồi. Khái niệm sắc tộc, bản sắc dân tộc không có giá trị gì với tôi”.

Qua những “dị biệt” trong các bản dịch như ở trên, độc giả có thể tự đánh giá họ có hiểu sai mức độ và nội dung những khẳng định của Kertész hay không. Tuy nhiên, ngay tiếp sau “sự cố” này, Kertész lại có thêm một bài trả lời phỏng vấn “Die Welt”, trong đó ông tiếp tục đưa ra những nhận xét gây sốc, như “dân Hungary không biết châm biếm, ngoại trừ những người có trình độ”, “tại Hungary không những không tồn tại, mà còn không biết rằng những nước khác có truyền thống” tự sỉ vả dân tộc, v.v…

Dễ hiểu là những tuyên bố của Kertész đã gây tiếng vang lớn tại Hungary. Ngay sau khi bản tin về bài phỏng vấn đầu trên tờ “Die Welt” được MTI đưa, trong số các báo lớn của Hungary, “Dân tộc Hung” (Magyar Nemzet) tỏ ra chê trách Kertész Imre nhất: tờ này đã giật tít trên trang nhất “Sự lăng nhục dân tộc đáng giải Nobel”.

Phát biểu với nhật báo, chủ tịch Hội Nhà văn Hungary Vasy Géza nói: ông hiểu những nỗi sợ hãi của Kertész, nhưng Hungary có nền dân chủ đa nguyên, lãnh đạo đất nước được lựa chọn 4 năm 1 lần trong những cuộc bầu cử dân chủ. Theo ông Vasy, nền dân chủ Hungary không hề bị đe dọa bởi những hiểm nguy!