GS. VŨ HÀ VĂN VÀ MỘT ĐỈNH CAO MỚI TRONG SỰ NGHIỆP TOÁN HỌC

Lễ trao giải được tiến hành trọng thể vào ngày 19-8 tại Nhà hát lớn Berlin (CHLB Đức), trong lễ khai mạc Đại hội Toán Tối ưu Thế giới, được tổ chức ba năm một lần (năm nay từ ngày 18-8 đến ngày 24-8-2012). Nói thêm, giải Fulkerson - được đặt theo tên nhà toán học Delbert Ray Fulkerson (1924-1976) - là một giải thưởng quốc tế lớn do Hội Tối ưu Toán học và Hội Toán học Mỹ đồng bảo trợ, bắt đầu cấp từ năm 1979.

Bên cạnh những giải thưởng toán học uy tín khác như Huy chương Fields, Giải Wolf về Toán học, Giải Abel..., Giải Fulkerson được trao 3 năm một lần cho những những bài báo xuất sắc về một “ngành hẹp” của toán học là toán học rời rạc (lý thuyết đồ thị, mạng, tối ưu toán học, tổ hợp ứng dụng và một số vấn đề có liên quan). Tối đa, 3 cá nhân hoặc 3 nhóm nghiên cứu có thể được nhận giải, kèm khoản tiền thưởng 1.500 USD.

Trong dịp này,  GS. Vũ Hà Văn được nhận Giải Fulkerson cùng hai đồng nghiệp là GS. Jeff Kahn và GS. Anders Johansson,  cho công trình “Factors in Random Graphs” (Random Structures and Algorithms 33: 1-28, 2008), mở rộng và đưa ra lời giải cho trường hợp tổng quát của Giả thuyết Shamir, một vấn đề được coi là trung tâm của lý thuyết đồ thị ngẫu nhiên. Nghiên cứu này được Hội đồng xét tặng giải thưởng Fulkerson đánh giá là một trong những công trình xuất sắc nhất trong vòng 6 năm trở lại đây. (*)

Chia vui với NCTG trong thời gian ở Huế tham dự phiên họp toàn thể Hội nghị Toán học Phối hợp Việt - Pháp (và vì thế không có mặt được trong lễ trao Giải Fulkerson tại Berlin), Vũ Hà Văn cho biết: điều khiến anh hạnh phúc hơn nữa là trong dịp này, vị thầy khả kính của anh, GS. Lovász László (**) cũng được nhận Giải Fulkerson (lần thứ hai) cho một công trình khác, làm cùng một đồng nghiệp trẻ, PGS. TS. Szegedy Balázs (Khoa Toán Đại học Toronto, Canada). Đây có lẽ là trường hợp hy hữu, theo anh!

Trả lời câu hỏi của NCTG về cảm tưởng sau khi nhận giải, Vũ Hà Văn nói giản dị: “Cảm giác thì rất là vui thôi, nhưng chỉ lâng lâng độ một hai ngày, sau đấy lại làm việc bình thường”. Anh cũng cung cấp cho NCTG một “phác họa” về công trình vừa được nhận Giải Fulkerson - Định Lý Kahn-Johansson-Vu - mà theo lời Vũ Hà Văn, “vấn đề này phát biểu khá đơn giản và [để hiểu nó] cần một vài khái niệm tương đối dễ”.

Nhân dịp này, NCTG xin chúc mừng GS. Vũ Hà Văn vì những nỗ lực và đóng góp bền bỉ trong toán  học trong những năm qua. Hy vọng có dịp gặp lại anh trong năm tới tại Budapest, nhân kỷ niệm 100 ngày sinh của Erdős Pál (Paul Erdős), một trong những tên tuổi lớn nhất của nền toán học Hungary và thế giới thế kỷ XX mà một mệnh đề của ông (cùng đồng nghiệp Rényi Alfréd) đã được nhóm của Vũ Hà Văn mở rộng và tổng quát hóa trong công trình đoạt Giải Fulkerson vừa qua.

GS. Vũ Hà Văn sinh tại Hà Nội năm 1970, học Chuyên toán Chu Văn An, rồi Hà Nội - Amsterdam trong những năm trung học. Thi đỗ đại học với số điểm cao, anh du học Hungary tại Khoa Điện tử, Đại học Bách khoa Budapest. Tuy nhiên, do đam mê với môn Toán và được sự khích lệ, giúp đỡ của “thần đồng toán học” Hungary Lovász László, một trong những nhà toán học Hungary nổi tiếng nhất trên thế giới - đến năm thứ hai, anh chuyển sang Khoa Toán Đại học Tổng hợp Eötvös Loránd (ELTE, Budapest).

Sau khi tốt nghiệp thạc sĩ tại ELTE (1994), Vũ Hà Văn sang Mỹ tu nghiệp và bảo vệ luận án TS Toán học tại Đại học Yale (1998) dưới sự hướng dẫn của GS. Lovász László. Tiếp đó, anh được mời về làm việc tại một số trường đại học và viện toán học nổi tiếng như Viện Nghiên cứu Cấp cao (IAS) tại Princeton, Microsoft Research, rồi Đại học California ở San Diego (anh trở thành GS chính thức tại đại học này).

Thời gian sau, Vũ Hà Văn giữ cương vị GS tại Khoa Toán Đại học Tổng hợp Rutgers (New Jersey) năm 2005. Năm 2011, anh tiếp tục được bổ nhiệm GS Đại học Yale lừng danh. Trong sự nghiệp toán học, tính đến nay, với gần 100 công trình nghiên cứu đã đăng tải, Vũ Hà Văn được trao tặng nhiều giải thưởng cao quý như Giải thưởng Sloan dành cho các tài năng toán  học trẻ (hai lần: 1997 và 2002), Giải thưởng NSF Career Award (2003), Giải Pólya của Hội Toán học Công nghiệp và Ứng dụng Mỹ (2008).

Ghi chú:

(*) Có thể tham khảo lời giới thiệu về công trình của Kahn-Johansson-Vu tại trang chủ của Hội Tối ưu Toán học.

(**) GS. TS. Viện sĩ Hàn lâm Lovász László, Giải thưởng Pólya (1979),  Giải thưởng Wolf (1999), Giải thưởng Quốc gia Hungary (1985), Giám đốc Viện Toán Đại học Tổng hợp Budapest (2006-2011), Chủ tịch Hiệp hội Toán học Quốc tế nhiệm kỳ 2007-2010. Thời gian 1962-1966, ông theo học lớp Chuyên Toán Trường Trung học Thực nghiệm Fazekas Mihály (Budapest) và trong 3 năm liền, ông đoạt HCV tại các kỳ thi Olympic Toán Quốc tế (1964, 1965, 1966).