Tập đoàn Nhôm Hungary: LÃNH ĐẠO BỊ BẮT, DOANH NGHIỆP BỊ CÔNG HỮU HÓA

Ông Bakonyi Zoltán tại hiện trường tai nạn, khi chỉ cho báo giới rằng lỗi không thuộc MAL Zrt.

Được biết, cơ quan cảnh sát điều tra đã đề xuất được tạm giam ông Bakonyi để phục vụ lợi ích điều tra. Tội danh được đưa ra với ông là gây nguy hiểm cho cộng đồng bằng việc tạo ra cái chết của nhiều người và phá hoại môi trường trong sự cố tràn bùn đỏ.

Là một trong những đồng chủ nhân của MAL Zrt., đồng thời cũng là người được Tập đoàn đưa ra để đối phó với công luận từ khi thảm họa sinh thái bùng nổ, ông Bakonyi đã có những khẳng định bị coi là vô cảm, mà sau này chính MAL Zrt. cũng phải ra thông cáo xin lỗi. Khung hình phạt mà ông có thể phải chịu là từ 5 tới 20 năm tù giam, thậm chí có thể bị tù chung thân.

Mặc dù ông Bakonyi Zoltán luôn nhấn mạnh rằng MAL Zrt. đã tuân thủ tất cả các quy định và trước khi tai họa xảy ra, mọi dữ liệu đều cho thấy không có gì đáng lo ngại, song càng ngày càng có nhiều thông tin bất lợi được đưa ra đối với ông.

Một số nguồn tin cho rằng bể chứa bùn đỏ đã được nới rộng để có được sức chứa hơn mức cho phép. Theo một nguồn tin, ban đầu thành bể chỉ cao 10m, nhưng hiện tại, ở nhiều nơi, độ cao này được được gia tăng gấp nhiều lần.

Nguồn tin ẩn danh đó cũng cho biết thêm: nhiều nhân viên MAL Zrt. đã báo lên Ban lãnh đạo rằng họ đã phát hiện ra nhiều vết rạn nứt trên bể chứa từ nhiều tuần trước, nhưng thay vì quan tâm sửa chữa bể, MAL Zrt. vẫn tiếp tục đổ bùn vào bể, ngay trong những ngày cuối tuần trước khi sự cố xảy ra.

Cụ thể hơn, mới đây nhất, nhật báo “Blikk” loan tin Cục Điều tra Quốc gia có trong tay một số lời khai của các nhân chứng cho thấy Ban lãnh đạo thượng đỉnh Tập đoàn Nhôm Hungary có biết về nguy cơ của việc vách chắn bể chứa có thể bị vỡ.

Ngoài ra, theo những lời khai, công nhân một phân xưởng thuộc MAL Zrt. phải làm việc trong những điều kiện nguy hiểm, rất không an toàn và khi có hỏng hóc gì, người ta lại cho gọi các nhân viên đã về hưu vào sửa vì chỉ họ mới biết được cái gì ở đâu.

Tin ông Bakonyi bị bắt giam được thủ tướng Orbán Viktor công bố trong bài phát biểu trước chương trình nghị sự của Quốc hội Hungary, diễn ra vào chiều thứ Hai. Ngay sau đó, một dự luật đã được Chính phủ trình lên Quốc hội, tạo điều kiện để khi các thảm họa xảy ra, Nhà nước có được quyền giám sát và chỉ đạo trong các doanh nghiệp thuộc sở hữu tư nhân.

Việc ra dự luật này được lý giải là để chính quyền có thể can thiệp và ngăn chặn một cách hiệu quả các thảm họa, cũng như giảm thiểu các hậu quả có hại của chúng, trong trường hợp thảm họa bị gây ra với sự liên quan của các tổ chức kinh tài.

Trong trường hợp đó, các doanh nghiệp như thế - trên một số phương diện nhất định - có thể coi là bị tái công hữu hóa. Dự luật cho phép Bộ trưởng Tài chính hoặc một đặc phái viên chính phủ - thay mặt nhà nước - sẽ có toàn quyền trong việc chỉ đạo, giám sát hoạt động của hãng. Tài sản của doanh nghiệp cũng sẽ bị phong tỏa.

Nhanh chóng ở mức kỷ lục, dự luật nói trên đã được Quốc hội Hungary thông qua với số phiếu thuận áp đảo (336), trong khi chỉ có 1 phiếu chống (về sau, nghị sĩ bỏ phiếu chống này cho biết ông ấn nhầm nút) và 14 phiếu trắng.

Đặc phái viên chính phủ Bakondi György

Vì luật được áp dụng với cả các vụ việc đang diễn ra, do đó, nó có thể ứng với Tập đoàn Nhôm Hungary, hiện là doanh nghiệp lớn nhất của ngành công nghiệp chế tạo nhôm và các chủ nhân của nó đều là những thương gia giàu có hạng của nước Hung. Người được chỉ định làm đặc phái viên của chính phủ trong vụ này là ông Bakondi György, hiện giữ cương vị Cục trưởng Cục Phòng chống Thảm họa Quốc gia.

Đáng chú ý là cựu thủ tướng Gyurcsány Ferenc của phe đối lập, người từng có thời gian là đối tác của MAL Zrt., trên blog của mình thoạt tiên đã ủng hộ đề xuất của Chính phủ, coi đó là nỗ lực để có được câu trả lời dứt khoát trong thảm họa bùn đỏ.

Vài giờ sau, cũng trên nhật ký điện tử, ông đính chính quan điểm nói trên, cho rằng Chính phủ đã tỏ ra “đục nước béo cò” khi đưa ra một điều luật giúp họ có thể tước tài sản của bất cứ ai, trong bất cứ thời điểm nào, và hành xử với tài sản của người khác một cách tùy thích, vô trách nhiệm. (Ông Gyurcsány đã không bỏ phiếu khi biểu quyết thông qua dự luật).

Quan điểm của ông Gyurcsány - cho rằng với việc đưa vào luật khả năng công hữu hóa một cách tự do và vô chừng mực các doanh nghiệp tư nhân là “sự chấm dứt của nhà nước pháp quyền” - cũng được nhiều chuyên gia luật của Hungary chia sẻ. Nhiều ý kiến cho rằng luật mới có thể vi hiến, ngoài ra, không có gì đảm bảo rằng nó là cách tốt nhất để làm giảm các thiệt hại.

Chiều thứ Ba 12-10, ông Bakondi György, đặc phái viên chính phủ phụ trách MAL Zrt. cho hay từ buổi sáng, tập đoàn này đã bị đặt dưới sự chỉ đạo của nhà nước với 18 vị "sếp" mới được chỉ định đứng đầu từng hạng mục công việc. Tuy Ban lãnh đạo cũ của MAL Zrt. không bị thôi việc, song họ hoàn toàn bị vô hiệu hóa.

Thứ Năm tới, các giám sát viên nhà nước của MAL Zrt. sẽ đàm phán với các ngân hàng đứng sau tập đoàn này. Viện dẫn lý do bí mật kinh doanh, ông Bakondi György không tiết lộ khoản nợ của MAL Zrt., nhưng theo các hồ sơ doanh nghiệp, tính đến cuối năm ngoái, tập đoàn này có bổn phận chỉ trả 18,4 tỉ Ft.

Trong một diễn biến có liên quan, chỉ thị tháo dỡ những ngôi nhà trong khu vực xây dựng con đê phòng hộ mới tại làng Kolontár đã được đưa ra và bước đầu tiên là phải thỏa thuận cụ thể với từng chủ hộ. Công việc này sẽ kéo dài chừng hai ngày và do đó, sớm nhất là vào thứ Sáu, cư dân trong làng mới có thể trở lại nhà để mang đi những tài sản còn lại trước khi nhà bị dỡ.

(*) Bản tin đã đăng trên “Tuổi Trẻ”.