GIỚI KHÍ TƯỢNG THẾ GIỚI ĐỨNG VỀ PHÍA HAI ĐỒNG NGHIỆP HUNGARY BỊ SA THẢI

Lá thư ngỏ của một chức khí tượng quốc tế mang tên “Climate Without Borders” (Khí hậu Không biên giới) đã được sự hưởng ứng rộng rãi của các nhân viên khí tượng nhiều quốc gia, trong đó có Áo, Ý, Đức, Tây Ban Nha, Bỉ, Hà Lan... Thư bày tỏ sự phẫn nộ khi “hai đồng nghiệp Hungary của chúng tôi bị mất việc chỉ vì họ đã làm tốt nhiệm vụ của mình”.

Trên cương vị người làm công tác khí tượng, 2 đồng nghiệp Hung có nhiệm vụ bảo vệ người dân, và khi họ thấy có nhiều khả năng là thời tiết sẽ biến chuyển theo hướng xấu, thì họ đã làm điều mà bất cứ nhà khí tượng nào khác cũng phải làm: đưa ra lời cảnh báo, lưu tâm người dân về hiểm họa có thể xảy ra - lá thư ngỏ đăng trên mạng Facebook nhấn mạnh.

Tuy nhiên, mặc dù phương pháp và kỹ thuật dự báo thời tiết đã có nhiều tiến bộ, hiếm có hệ thống nào trên thế giới lại hỗn loạn như thời tiết. Đôi khi, kịch bản ít khả năng nhất lại xảy ra, như vào hôm thứ Bảy 20/8 ở Budapest, và “những kẻ muốn chắc chắn lại cáo buộc là chúng tôi sai lầm” - thư nhắc tới quyết định hoãn pháo hoa của chính quyền Hungary.

Lá thư khẳng định rằng nhiều khi, thời tiết biến đổi khôn lường, và khủng hoảng khí hậu cũng như sự thay đổi khí hậu càng khiến điều này trở nên khó phán đoán. Cơ quan Khí tượng Quốc gia Hungary, khi được biết về lá thư bày tỏ tình đoàn kết này, đã dùng hashtag “#BelieveInScience” (Hãy tin vào khoa học) để hồi âm tổ chức “Climate Without Borders”.

Chuyện xảy ra vào Đại lễ 20/8 kỷ niệm sự lập quốc và vị vua lập quốc Szent István của Hungary, khi chính quyền nước này dự định tổ chức màn pháo hoa lớn nhất Châu Âu để mừng Quốc khánh. Một ban chỉ đạo (BCĐ) Quốc khánh được thành lập và trong phiên họp buổi trưa hôm đó, đã quyết định chuyển màn pháo hoa lùi lại 1 tuần, vào 27/8 tới.

 

Lý do là các số liệu và dự báo vào khi đó của OMSZ cho thấy khả năng mưa bão vào hồi 9h tối là 80-85%, cho dù OMSZ đã đề nghị cho lùi quyết định để tiếp tục theo dõi các diễn biến về sau (về sau, OMSZ cho rằng muốn dự báo chính xác thời tiết vào hồi 9h tối, cần đợi các số liệu vào lúc 6-7h tối). Tuy nhiên, rốt cục, buổi tối 20/8 đã không có mưa, bão.

Dự báo của OMSZ, về sau, đã có hậu quả thẩm khốc: thoạt đầu, toàn bộ hệ thống truyền thông dưới tay chính quyền đổ tội cho giới khí tượng rằng vì họ mà màn pháo hoa bị hoãn, tiếp đó, Bộ trưởng Công nghệ và Công nghiệp Palkovics László đã cho sa thải 2 lãnh đạo OMSZ, trong đó một người đi nghỉ ở nước ngoài và không hề liên quan gì tới vụ 20/8.

Để trả lời, 17 lãnh đạo khác của OMSZ đã cùng ký tên trong một thông cáo phản đối sự can thiếp thô bạo của chính quyền vào công tác khoa học. Cần nói thêm là 8/10 mô hình khí tượng đều dự báo rằng sẽ có mưa lớn trong ngày 20/8, và trước đó, vào 19/8, các lãnh đạo OMSZ đã bị đe dọa rằng sẽ bị đuổi việc nếu “không dự báo được đúng từng phút”.

Các tên tuổi nổi tiếng của nền khoa học Hungary - như nhà toán học Mérő László và nhà virus học Kemenesi Gábor - cũng lập tức bênh vực các đồng nghiệp bị sa thải, khi lưu ý rằng dự báo thời tiết dựa trên xác suất nên sẽ vô nghĩa khi tìm kiếm “dê tế thần”, và sẽ là một tiền lệ tệ hại khi chính trị đối đầu với khoa học để mưu cầu những lợi ích nhất thời.

Một nhóm các viện sĩ hàn lâm của “CLB Stádium 28” thì ra tuyên bố, bất bình ví sự kiện 2 lãnh đạo khí tượng bị đuổi việc với những tội ác của bộ máy nhà nước trong quá khứ với giới khoa học, chẳng hạn, 2 nhà khí tượng Hung và Liên Xô từng bị đưa vào trại tập trung (nhà khí tượng Nga còn bị hành quyết) vì “dự báo sai”, hay những chuyện tương tự ở Bắc Hàn.

 

Các nhà khoa học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Hungary (MTA) nhấn mạnh: những dự báo thời tiết chỉ mang tính thống kê và xác suất, sự trả thù chính trị viện cớ một dự báo dựa trên những dữ liệu khoa học chặt chẽ không xảy ra trong thực tế là điều “không thể tưởng tượng”. Và điều đặc biệt nhục nhã, theo họ, là kẻ thực hiện điều đó, là thành viên MTA.

“Không còn nghi ngờ gì nữa”, Bộ trưởng Palkovics László “đã trở nên không xứng đáng với lý tưởng của khoa học”, theo khẳng định của “CLB Stádium 28” hội tụ các thành viên lãnh đạo của MTA. Chủ tịch MTA, GS. Freund Tamás, thì ra thông cáo nhấn mạnh, Viện Hàn lâm Khoa học Hungary sẽ tìm hiểu xem OMSZ có sai lầm khi đưa ra dự báo hay không.

Truyền thông Hungary cũng lưu ý rằng, sau khi hai lãnh đạo cao nhất của OMSZ bị sa thải từ ngày 22/8, thì người tạm thời lên thay họ là Phó Chú tịch phụ trách về kinh tế Hanyecz László không hề có bằng cấp về khí tượng. Ông này cũng là thành viên duy nhất của Đoàn Chủ tịch đã không ký thư ngỏ cùng 17 thành viên khác bảo vệ 2 đồng nghiệp bị đuổi việc!